Quấy rối tình dục: Chuyện lớn, hậu quả to, xử phạt nhỏ

"Lãnh đạo thường lợi dụng công việc, đụng chạm cơ thể tôi và còn nhắn tin với lời lẽ phản cảm. Việc này diễn ra trong thời gian dài khiến tôi bị ảnh hưởng tâm lý nặng nề, nhiều đêm mất ngủ nên quyết định nghỉ việc, chấp nhận khó khăn kinh tế trước mắt", chị Q, một nữ nhân viên văn phòng chia sẻ về tình trạng mình gặp phải.

Hiện tượng quấy rối tình dục diễn ra khá phổ biến (phạm vi bài viết không đề cập hành vi xâm hại nhằm quan hệ tình dục hoặc dâm ô trẻ em). Như gần đây, một chủ trọ 58 tuổi ở Hà Nội bị phạt 12,5 triệu đồng vì hành vi lén gắn camera, xem trực tiếp các nữ sinh khi họ tắm.

Hành vi quấy rối tình dục có thể bị xử lý hình sự hoặc phạt tiền từ 5 - 30 triệu đồng. Ảnh minh họa.

Người mẫu Châu Bùi cũng chia sẻ câu chuyện của mình trong ngày 23/6, khi cô vào WC của một studio, đã kiểm tra cẩn thận xem có camera không trước khi thay đồ. Tuy vậy, cô sau đó phát hiện chiếc đồng hồ quay lén đặt trong góc nên đưa kẻ tình nghi tới công an, trình báo.

Hành vi quấy rối, sàm sỡ tình dục rõ ràng gây ảnh hưởng xấu tới nạn nhân và một số trường hợp còn là nguyên nhân dẫn tới tội phạm. Như tại Tuyên Quang, một người đàn ông đã dùng kéo đâm tử vong kẻ công khai "vỗ mông, kéo áo ngực" vợ mình trong quán ăn.

Bình luận với Dân Việt quanh vấn đề quấy rối tình dục, luật sư Ngô Anh Tuấn (Công ty Dentons LuatViet) cho rằng, các nạn nhân thường có tâm lý e ngại, ít khi đi tố cáo dù các hành vi quấy rối tình dục diễn ra khá phổ biến.

Hiện tại, luật sư Tuấn đang bảo vệ cho một phụ nữ trẻ, do người này tố cáo Tổng giám đốc của mình về hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc và làm nhục người khác. Vụ việc đang được Công an TP.Hà Nội thụ lý giải quyết.

Người phụ nữ này trình báo, hành vi quấy rối của cấp trên đã gây ảnh hưởng nặng về mặt tinh thần và thể chất, khiến bà suy sụp và do không chịu được áp lực, ám ảnh nên đã xin nghỉ việc. "Mặc dù chưa xảy ra hành vi xâm hại tình dục trực tiếp, nhưng hành vi quấy rối tình dục có thể gây ra hậu quả lớn với nạn nhân, nhất là tổn thất về tinh thần", luật sư Tuấn nói.

Nên xử lý hình sự hành vi quấy rối tình dục

Tuy vậy, pháp luật hiện nay không có khái niệm quấy rối tình dục. Các văn bản liên quan, gồm Nghị quyết số 6/2019 của Hội đồng thẩm phán hoặc Quyết định 3133/2020 của Bộ Y tế chỉ quy định thế nào là xâm hại tình dục. Bộ luật Lao động và văn bản liên quan có định nghĩa về quấy rối tình dục nhưng giới hạn tại nơi làm việc, là: "Hành vi có tính chất tình dục của bất kỳ người nào đối với người khác tại nơi làm việc mà không được người đó mong muốn hoặc chấp nhận".

Luật sư Tuấn cho rằng, cần thiết có định nghĩa và quy định chi tiết khác về hành vi quấy rối tình dục để bảo vệ tốt hơn cho nạn nhân. Ông nêu quan điểm, quấy rối tình dục có thể hiểu là những phát ngôn hoặc hành vi mang tính tình dục khiến đối phương khó chịu, cảm thấy nhân phẩm của mình bị tổn thương. Lưu ý thêm, "đối phương" ở đây bao gồm cả đàn ông, không nên hiểu đơn thuần chỉ phụ nữ, trẻ em mới bị quấy rối tình dục.

Nếu xây dựng được khái niệm quấy rối tình dục, còn có thể giúp nhiều người phân biệt được ranh giới giữa "quấy rối, xâm hại" với "quan tâm, yêu thương", nhất là với trẻ nhỏ.

Ngoài ra hiện nay, các hành vi quấy rối tình dục rất khó chứng minh nếu không có chứng cứ như ghi âm, ghi hình. Do vậy, để xử lý các hành vi quấy rối là vô cùng khó khăn, nhất là quấy rối bằng lời nói hay đụng chạm không gây dấu vết trên cơ thể. Ngay cả khi có nhân chứng chứng kiến, người quấy rối vẫn có thể "phủ nhận sạch trơn".

Để đảm bảo những hành vi vi phạm được xử lý, người dân cần trình báo ngay sự việc tới cơ quan công an địa phương hoặc cơ quan bảo vệ phụ nữ, trẻ em nơi gần nhất. Nạn nhân có thể tìm gặp các luật sư để nhận hỗ trợ trong quá trình thu thập, lưu giữ, bảo vệ và cung cấp chứng cứ liên quan.

Về chế tài xử phạt với những kẻ quấy rối, luật sư Ngô Anh Tuấn dẫn các nghị định số 144/2021 và 12/2022, cho hay những hành vi quấy rối, xâm hại tình dục nếu chưa đến mức xử lý hình sự, sẽ bị xử phạt từ 5 – 30 triệu đồng.

Mức xử phạt trên bị nhiều người đánh giá là "quá nhẹ", nhưng theo luật sư Tuấn, số tiền phạt nhiều hay ít chưa phải là giải pháp bền vững cho việc chấm dứt hay giảm thiểu hành vi quấy rối tình dục. Thay vào đó, cần có quy định rõ ràng về trách nhiệm hình sự đối với hành vi quấy rối để bổ sung vào quy định của Bộ luật Hình sự trong lần sửa đổi sắp tới.

Như ở nước ngoài, hành vi quấy rối tình dục bị xử phạt rất nghiêm. Ví dụ gần đây, sao Đài Loan (Trung Quốc) Hựu Thắng bị phạt 8 tháng tù vì hôn, sờ ngực trợ lý; diễn viên 79 tuổi người Hàn Quốc, Oyeng Soo - nổi tiếng với vai diễn trong Squid Game - bị công tố đề nghị phạt 1 năm tù vì quấy rối tình dục.

Luật của một số nước phương Tây cũng quy định phạt tù với hành vi quấy rối tình dục. Luật sư Ngô Anh Tuấn cho rằng, Việt Nam nên áp dụng hình phạt tù với người quấy rối tình dục và tách hành vi này thành điều riêng trong Bộ luật Hình sự.

Bên cạnh đó, cần thiết nên có biện pháp tuyên tuyền, phổ biến pháp luật cho người dân, đặc biệt là "dân công sở", vốn được xem là những người tri thức nhưng nhận thức pháp lý trong lĩnh vực tình dục rất sơ sài; nhiều người không đủ kiến thức để đánh giá đâu là hành vi đùa giỡn, đâu là hành vi quấy rối…