Thân thương hương vị khổ qua rừng

Không cần sự chăm bón nhiều của con người, dây khổ qua rừng có khi mọc len lỏi dưới những tán lá trong vườn nhà, hay leo bên các dốc đá nơi triền đồi. Đến mùa đơm bông kết trái, những trái khổ qua lúc ẩn trong màu xanh của lá, lúc lại hiện ra rung rinh trước gió. Những ngày này, trong chái bếp của người dân  quê tôi không thể thiếu vài ba trái khổ qua rừng.

Khổ qua vốn là nguồn thực phẩm quý, từ quả, thân, lá đến rễ đều không bỏ bộ phận nào. Thân và lá khổ qua làm nước uống vào sẽ ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị nhiều thứ bệnh như: cao huyết áp, tiểu đường, gan nhiễm mỡ... Riêng trái khổ qua,  vừa là một dược liệu tính mát, đồng thời có thể chế biến nhiều món ăn ngon lại sạch mà người vùng cao quê tôi thường sử dụng trong bữa cơm hằng ngày hay thiết đãi khách phương xa.

Trái khổ qua vừa hái về (ảnh: Thanh Ly)

Bát canh khổ qua nhồi thịt (ảnh: Thanh Ly)

Những ai đã từng một lần thưởng thức món khổ qua  xào, chắc chắn sẽ khó quên vị đăng đắng đặc trưng của món này. Trái khổ qua rừng hái về, móc bỏ ruột và hạt, xắt mỏng rửa sạch để ráo. Bắc chảo lên phi thơm dầu cùng hành tỏi, đổ khổ qua vào xào đến khi gần chín thì cho trứng đã đánh bông vào, đảo đều. Trứng chín, hơi ướt và bám đều vào  lát khổ qua liền nêm thêm gia vị, tiêu, thao tác nhanh tay chút là được.

Vị béo của trứng kết hợp cùng với vị hơi đắng  của khổqua sẽ tạo nên một món ăn có hương vị đặc trưng riêng.

Ngoài ra trái khổ qua cũng có thể làm gỏi ăn sống. Đặc biệt, những dịp lễ, hội, tết đồng bào dân tộc thiểu số còn nấu món canh khổ qua hầm khá cầu kỳ.

Người quê tôi thường chọn những trái gần gốc, phải là lứa đầu, sơ chế để rỗng ruột rồi rửa sạch. Sau đó băm nhuyễn và trộn đều hỗn hợp thịt ba chỉ, hành hương, nấm mèo, dầu mè, các loại gia vị muối, tiêu. Dùng muỗng độn nhân vào, lấy cộng hành buộc lại để trái khổ qua không hở. Dồn xong nhân vào ruột khổ qua, đợi nồi nước canh vừa sôi lên, cho lửa lim rim rồi để từng trái khổ qua vào nồi, nêm gia vị, đun lửa cho thật nhỏ để nước được trong, xong đậy nắp lại hầm. Canh chín, thêm một ít rau quế, ngò gai, một chút nước mắm để bát canh thêm dậy mùi.

Chắc hẳn nhiều người phải ồ lên một một cách ngạc nhiên khi lần đầu được thưởng thức các món từ trái khổ qua rừng mọc quanh sườn đồi, thậm chí có cả ở chính vườn nhà mình. Và chỉ cần một lần thưởng thức thôi sẽ hiểu hết giá trị của khổ qua đối với đời sống người dân nơi vùng cao.