Trung Quốc cấm xe đạp điện, các nước có nên học theo?

Văn Biên Thứ sáu, ngày 14/07/2017 10:02 AM (GMT+7)

Không những cấm xe máy, nhiều thành phố lớn ở Trung Quốc còn hạn chế hoặc cấm cả xe đạp điện vì nhiều lý do.

Xe đạp điện gia tăng vì nhu cầu xã hội

Suốt hơn một thập niên qua, Trung Quốc đã tiến hành tìm kiếm nguồn nhiên liệu thay thế cho ngành vận tải lớn chưa từng có. Mặc dù sự chuyển dịch này không phải dẫn tới sự gia tăng các ô tô chạy bằng năng lượng sạch như xe Tesla hay các dòng xe buýt thân thiện với môi trường mà lại làm tăng vọt số xe đạp điện ở các thành phố.

Xe đạp điện gia tăng.

Theo Forbes.com, tại Trung Quốc hiện nay có khoảng hơn 200 triệu xe đạp điện di chuyển trên các đường phố, đây là phương tiện có giá thành thấp, tiêu thụ năng lượng hiệu quả và không tạo ra khí thải. Ngành xe đạp điện cũng thu lợi lớn với hơn 35 triệu chiếc được bán mỗi năm, có 700 nhà sản xuất và có giá trị ước tính 30 tỷ USD.

Tuy nhiên, trái ngược với việc đưa ra các chính sách khuyến khích vận tải bằng năng lượng điện và các nguồn nhiên liệu thay thế, rất nhiều thành phố của Trung Quốc lại đưa ra các biện pháp loại bỏ xe đạp điện ra khỏi các đường phố của mình.

Trong thực tế, các thành phố của Trung Quốc đang phát triển mạnh về quy mô, dân số và nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp trong suốt hơn hai thập niên qua. Các tùy chọn phương tiện giao thông mới là điều cần thiết cho các cư dân thuộc tầng lớp bình dân và lao động để đi lại và làm việc ngày càng tăng, chính xe đạp điện đã đáp ứng hàng trăm triệu người có nhu cầu. Thế nhưng hiện tượng này diễn ra lại không có một chính sách hỗ trợ chính thức nào từ Chính phủ Trung Quốc mà chỉ đơn thuần là đáp ứng của thị trường đối với nhu cầu thực của xã hội.

Christopher Cherry, giáo sư từ Đại học Tennessee, người đã nghiên cứu về giao thông ở Trung Quốc từ năm 2005, cho biết xe đạp điện là một công nghệ quan trọng kết nối xã hội và kinh tế của các thành phố Trung Quốc. Ông nhận thấy các tầng lớp thu nhập thấp và trung bình ở đây hầu hết đã được hưởng lợi bởi sự gia tăng loại phương tiện cá nhân này.

“Người nghèo thường không có khuynh hướng sống ở những hành lang có các phương tiện vận chuyển với công suất cao và không thể để xe ôtô vì vị trí bất lợi của mình. Vì thế họ thường bị mắc kẹt trong các hệ thống vận chuyển và cần có nhiều hình thức vận chuyển, nhìn chung là có giá thấp để phục vụ công việc, vận chuyển hàng hóa và dịch vụ”, Christopher Cherry lý giải.

Cũng như các thành phố lớn trên thế giới, và nhất là ở Trung Quốc, việc di chuyển bằng các phương tiện nhỏ và tiết kiệm năng lượng như xe đạp điện có ưu thế ở kích cỡ của loại phương tiện này. Một xe ô tô khách có thể chiếm ít nhất 10 mét vuông trong khi một chiếc xe đạp điện thường chỉ chiếm dưới 2 mét vuông. Xe đạp điện cũng chiếm diện tích trên đường đi ít hơn, thường là nhỏ hơn 6 lần so với ô tô. Đồng thời, các thành phố Trung Quốc có nhiều ô tô cá nhân, nơi đậu xe sẽ ngày càng khó khăn hơn.

Nảy sinh nhiều nguy cơ

Tuy có nhiều lợi thế nhưng theo Forbes.com, đến nay đã có hơn 10 thành phố lớn ở Trung Quốc, bao gồm có Bắc Kinh, Thượng Hải, đã hạn chế hoặc cấm sử dụng xe đạp điện.

Một vụ va chạm giữa xe đạp điện và ô tô.

Bên cạnh lợi ích về xã hội, kinh tế và môi trường, xe đạp điện vẫn có những hạn chế rất rõ nét ở Trung Quốc. Một thành phố với nhiều xe đạp điện đã thể hiện rõ điều này: các xe đạp điện lượn quanh mọi hướng, chiếm hết các làn đường, lái cả vào khu vực đi bộ và chạy cả ngoài luồng giao thông mà ít có sự chú ý tới các quy định trên đường cũng như an toàn cá nhân. Đôi khi xe đạp điện còn chở quá tải, không chỉ có 1 hay 2 người, thậm chí là cả gia đình ở trên một chiếc xe.

Về quy định pháp luật mà nói. Xe đạp điện được áp dụng các quy định giống như xe đạp ở Trung Quốc. Điều đó có nghĩa rằng các lái xe không cần bằng lái, không cần bất cứ đào tạo, bảo hiểm nào hay thậm chí là mũ bảo hiểm. Cho nên tất cả mọi người có thể dễ dàng mua ở các cửa hàng và đi lại.

“Người đi xe đạp điện là một trong những người vi phạm luật giao thông nghiêm trọng nhất. Dữ liệu cho thấy số người tử vong do xe đạp điện thực sự cao và hầu như tăng theo số lượng xe đạp điện”, Giáo sư Cherry nói trên Forbes.com.

Trong thực tế, Cherry phát hiện ra rằng các lái xe đạp điện thường đi sai đường tới 44% và có tới 56% vi phạm các tín hiệu giao thông ở Trung Quốc.

“Thực thi các quy định giao thông với nhóm này lại rất khó. Cảnh sát không thể phạt họ bởi vì số lượng quá lớn và những vi phạm lại diễn ra thường xuyên”, Cherry nói.

Không những thế, điện năng cho xe đạp điện khi hết hầu như lại đều lấy từ các nhà máy điện đốt bằng than đá ở Trung Quốc. Cho nên xe đạp điện dù là phương tiện sạch nhưng lại phụ thuộc vào công nghệ không sạch.

Một vấn đề khác nữa là các xe đạp điện hầu như đều có năng lượng từ các loại pin axit chì, có khả năng rò rỉ chì ra ngoài môi trường trong khi khai thác, sản xuất và tái chế. Những loại pin này thường bị chai tương đối nhanh và cần phải thay hằng năm. Chính vì thế nó có thể gây ra những tổn hại cho môi trường.

Xe đạp điện không có lỗi

Tuy nhiên, giáo sư Cherry tin rằng bản thân xe đạp điện không phải là nguyên nhân gây ra những phiền toái cho công cộng mà chính là việc sử dụng cũng như sự thiếu vắng các cơ sở hạ tầng thích hợp cũng như các quy định của chính phủ.

Cần có quy định cụ thể về an toàn xe đạp điện.

Muốn hưởng lợi từ loại phương tiện như xe đạp điện, Cherry cho rằng Trung Quốc cần có các quy định an toàn như yêu cầu sử dụng mũ bảo hiểm, các tiêu chuẩn an toàn về sản xuất xe đạp điện, hạn chế tốc độ tối đa, các luật giao thông dành cho xe đạp điện giống như ô tô, yêu cầu lái xe cần có bằng lái, có bảo hiểm và quản lý an toàn trên đường đi.

Nếu tìm ra được giải pháp tốt để phát huy loại phương tiện này, CC Huang – tư vấn của hãng Đổi mới năng lượng cho rằng còn là cách để Trung Quốc thu hẹp khoảng cách giữa người giàu và người nghèo. Bởi một thực tế, việc cổ vũ cấm xe đạp điện thường thuộc về tầng lớp trung lưu và giàu có. Trong khi những người nghèo lại thấy xe đạp điện là một phương tiện phù hợp với mình.