Báo chí đang làm tốt trách nhiệm với xã hội

Trao đổi với PV Báo NTNN nhân kỷ niệm 87 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong - Phó Trưởng ban Tuyên truyền lý luận của Báo Nhân Dân - cho rằng: Báo chí Việt Nam đang đứng trước đòi hỏi cần phải tái cấu trúc để phát triển mạnh hơn nữa.

Thưa TS, ông đánh giá thế nào trách nhiệm xã hội của báo chí nước nhà hiện nay, đặc biệt trong vai trò đưa ra những phản biện xã hội?

- Báo chí là một hoạt động nghề nghiệp đặc thù, có tính cộng đồng và tác động chính trị - xã hội cao. Mỗi tác phẩm báo chí được phát hành rộng rãi, có tính phản biện và chiến đấu cao, sớm hay muộn, ít hay nhiều, trực tiếp hay gián tiếp cũng sẽ tác động tích cực đến dư luận xã hội.

Theo tôi, báo chí Việt Nam thời gian qua đã ngày càng làm tốt hơn vai trò trách nhiệm XH của mình. Các chính sách, định hướng, đường lối phát triển kinh tế, xã hội để hoàn thiện đều có sự đóng góp của báo chí, đặc biệt là với những phản biện đúng đắn và kịp thời.

Vậy những tồn tại, hạn chế nào của báo chí cần khắc phục, nhất là khi thông tin về kinh tế - xã hội?

-Rõ ràng, báo chí có quyền lực rất lớn trong đời sống kinh tế - xã hội nói chung và đặc biệt tôi muốn nhấn mạnh đến quyền lực này với doanh nghiệp nói riêng. Đó có thể là hiện tượng coi thường doanh nghiệp và bạn đọc khi bài báo đưa tin thiếu khách quan, thiếu kiểm chứng do nhà báo thiếu trách nhiệm hay nghiệp vụ yếu.

Thậm chí có một vài tờ báo và phóng viên ngấm ngầm hoặc công khai phối hợp cùng “đánh hội đồng”, dùng thông tin và nghiệp vụ để “làm tiền” doanh nghiệp... Ngược lại, cũng có hiện tượng doanh nghiệp mượn tay báo chí để lừa đảo đối tác, khách hàng, thậm chí cả cơ quan quản lý các cấp, thông qua những bài viết “bốc thơm” doanh nghiệp...

Vai trò phản biện của báo chí đang được đánh giá cao.

Theo ông, cần làm gì để khắc phục những tồn tại này?

- Cùng với quá trình đổi mới và tái cấu trúc nền kinh tế, theo tôi báo chí Việt Nam cũng cần phải được đổi mới và tái cấu trúc toàn diện, từ nhận thức về sứ mệnh, nhiệm vụ, đến cơ cấu tổ chức, đội ngũ nhân lực và cơ sở vật chất - kỹ thuật…

Yêu cầu đổi mới báo chí đòi hỏi tránh cả 2 cực đoan: Đó là, tránh tập trung theo xu hướng “lá cải”, khai thác các chi tiết giật gân về chủ đề tình - tiền - tù - tội, đi sâu vào đời tư cá nhân, đặc biệt là sa vào các sự kiện hay thủ thuật nhà nghề để khai thác tính tò mò và dễ dãi của người đọc, cốt để tăng doanh thu, bất chấp các quy phạm về trách nhiệm xã hội, ý thức, đạo đức nghề nghiệp.

Mặt khác, báo chí Việt Nam cũng cần khắc phục tình trạng bị “ép khuôn” thái quá, do mô phạm và lệ thuộc mô típ truyền thống với sức ỳ, thiếu bản lĩnh chuyên môn mà trở nên khô khan, chậm và thậm chí đôi khi sai nhịp so với thực tiễn cuộc sống cũng như xu hướng phát triển của báo chí.

Ông nhận định thế nào về một nền báo chí Việt Nam trong tương lai?

- Chúng ta đang hướng tới một nhà nước pháp quyền ngày càng vững mạnh, thẳng tay với tham nhũng hay các lợi ích nhóm, cục bộ, cơ hội ẩn dưới nhiều màu sắc; một Quốc hội tỉnh táo, khách quan, cương nghị và dũng cảm.

Và như vậy, chúng ta cần một nền báo chí dấn thân, sắc sảo và trung thực với một môi trường pháp lý khuyến khích tự do, dân chủ và trách nhiệm cao trong thông tin, phản biện xã hội…

Đây là nguyện vọng chính đáng của công dân và ý chí của đông đảo cử tri, bạn đọc.

Xin cảm ơn TS!

Hải Phong thực hiện