Bí ẩn nguồn gốc tộc người Đàng Hạ ở tỉnh Khánh Hòa: Dân đã "ăn chín uống sôi", trẻ em đã đến trường

Dù có quá khứ bí ẩn, tộc người Đàng Hạ vẫn tin vào tương lai

Xóm Sơn Đừng còn có tên gọi khác là Xuân Đừng thuộc xã Vạn Thạnh-một xã bán đảo của huyện Vạn Ninh (Khánh Hòa). 

Trãi qua hơn 300 năm, người Đàng Hạ ở Sơn Đừng vẫn sống chủ yếu dựa vào các phương thức "săn bắt hái lượm" hết sức thô sơ. Đó là vào rừng chặt cây hầm than, khai tháccủi để bán hoặc đổi lấy gạo, lấy quần áo. 

Mùa đói tộc người Đàng Hạ vào rừng tìm trái cây hoặc củ rừng để làm thức ăn. Hàng trăm năm, người Đàng Hạ không biết đến việc đào giếng, đun nước trước khi uống. Khát thì người Đàng Hạ ra bãi cát đào hố uống trực tiếp hoặc chắt nước ngọt từ những chiếc hố ngoài bãi cát mang về sinh hoạt...

Những thay đổi lớn trong đời sống kinh tế-xã hội của tộc người Đàng Hạ ở xóm Sơn Đừng diễn ra chầm chậm và trở nên nhanh hơn trong những năm gần đây.

Từ một xóm cô liêu, u tịch, cư dân ít ỏi sống trong các túp lều lụp xụp, cuộc sống cách biệt với thế giới bên ngoài bởi những trảng cát, đồi cát chạy dài hàng chục km, giờ đây Sơn Đừng dần bừng tỉnh và bước ra như trong chuyện cổ tích.

Xóm Sơn Đừng của tộc người Đàng Hạ hôm nay là những tiếng cười rôm rả của trẻ thơ, những căn nhà vẫn còn thơm mùi sơn thấp thoáng sau những hàng dừa cao vút. Người phụ nữ Đàng Hạ cũng chiều chiều, sáng sáng ngóng ra biển chờ những người đàn ông của mình đi đánh bắt cá trở về...

Chính những điều đó trong bức tranh với gam màu ấm áp, tươi sáng đang minh chứng cho sự đổi thay kỳ diệu từng ngày ở xóm Sơn Đừng và trong cộng đồng tộc người Đàng Hạ.

Bà Phan Thị Phàng (62 tuổi, xóm Sơn Đừng) kể: "Ngày trước hầu như ai ai cũng đốn củi để đổi lấy gạo, lấy quần áo...Cuộc sống bấy giờ vất vả lắm. Từ ngày nhà nước cấm hầm than, đốt củi làm than nên các thanh niên trong làng đã chuyển sang làm đánh lưới, sắm ghe tàu đi đánh bắt cá. Hiện số người Đàng Hạ ở các nơi khác còn tập trung về đây đi biển như người Kinh. Có hộ đi biển trúng cá kiếm được cả trăm triệu đồng".

Bà Phàng cho hay: "Gia đình tôi có 7 người con, ngày xưa, do điều kiện khó khăn, lại đi học xa xôi nên các em phải nghỉ học rất sớm. Kể từ khi các em biết đi biển kinh tế của gia đình tôi có phần ổn định hơn. Gia đình đã tích góp sắm được chiếc ghe và xây dựng được căn nhà kiên cố để an cư...".

Còn bà Nguyễn Thị Bảy chia sẻ: "Ngày đó nhiều người trong xóm cũng khao khát con chữ lắm, ban ngày đi làm còn vào ban đêm được các chú bộ đội dùng đèn làm ánh sáng dạy cho con chữ. Nhưng rồi, số người bám được với con chữ không nhiều. Tuy nhiên, hơn 6 năm qua số người Đàng Hạ biết đọc, biết viết đã tăng lên đáng kể".

Thấy chúng tôi là người từ xa đến, bé Trần Nhã Trang (6 tuổi, cháu ngoại bà Phàng) rụt rè phía sau lưng người thân cho biết: "Con và anh Hai của con đã biết được đọc chữ, biết viết nên vui lắm và các con sau này sẽ cố gắng học để tốt hơn. Vì dịch bệnh, nên những ngày qua con phải học online tại nhà...".

Từ khi có đường, người Đàng Hạ ăn nên làm ra

Chị Nguyễn Thị Hạnh đang loay hoay vận chuyển cá từ thuyền thúng lên bờ cho biết: "Sau khi lập gia đình, tôi không có tiền mua xuồng, ghe như một số hộ khác nên phải đốn củi để kiếm ăn qua ngày. Từ khi nhà nước mở đường, xóm Sơn Đừng đã rục rịch thay đổi, vợ chồng tôi đã kiếm được việc làm và có thu nhập...".

Qua bao năm tích góp, vợ chồng chị Hạnh đã mua được xuồng theo bà con ra biển đánh bắt hải sản. "Cá, tôm đánh bắt được tôi đem bán cho thương lái, hoặc tự đi chợ. Từ chiếc xuồng nhỏ giờ nhà tôi đã chuyển sang ghe lớn và đánh cả cá to và mực trên biển", chị Hạnh chia sẻ.

Ông Nguyễn Xuân Khoa – Phó Chủ tịch UBND xã Vạn Thạnh cho biết, ngày xưa đến được xóm Sơn Đừng của người Đàng Hạ phải mất vài tiếng đồng hồ, toàn lội bộ trên các đồi cát, trảng cát trắng mịn, nắng chang chang.

Giờ nhà nước đã mở đường thông thoáng đến xóm Sơn Đừng nên người nơi khác đến Sơn Đừng hoặc người Đàng Hạ ở Sơn Đừng đi ra ngoài bằng xe máy chỉ mất khoảng 20 phút. Người dân nơi đây giờ nói tiếng giống hoàn toàn như người Kinh. Số hộ của xóm này trước đây chỉ có 7 hộ thì hiện nay là 27 hộ, với khoảng hơn 50 nhân khẩu. Số hộ nghèo ở Sơn Đừng đã giảm đáng kể, chỉ còn một hộ nghèo duy nhất.

Theo ông Khoa, địa phương luôn luôn quan tâm hỗ trợ, tạo điều kiện cho người dân xóm Sơn Đừng vay vốn để phát triển kinh tế, đẩy mạnh sản xuất như khai thác, đánh bắt, nuôi trồng thủy sản; phát triển chăn nuôi...Đồng thời, địa phương ưu tiên hỗ trợ sách, vở, xe đạp và đồ dùng học tập cho các em học sinh xóm Sơn Đừng...

Theo lãnh đạo UBND xã Vạn Thạnh (huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa), khu vực gần đây, trong vùng đang xây dựng thêm khu du lịch nên người Đàng Hạ có thêm niềm vui, có thêm việc làm và có thêm thu nhập. Bà con nhận việc vận chuyển du khách du lịch đi dạo biển hay làm các dịch vụ trong khu du lịch...

(Còn nữa)