Cá đồng

Một bận ghé làng trúng dịp mùa lúa chín, duyên nợ đưa đẩy ông cắt lúa ngay trên cánh đồng nhà ngoại. Bà mang ơ cơm với hai món cá rô chiên xù và cá rô nấu canh lá me ra cho ông mấy lần mà nên vợ nên chồng.

Mỗi hộ dân nằm trong vùng đệm U Minh Thượng (Kiên Giang) với từ 1-2ha mặt nước có nguồn cá tự nhiên. Cá thát lát tự nhiên thường do các hộ dân bắt bằng cách giăng lưới, đặt dớn, sau đó bán cho thương lái hoặc các cơ sở sản xuất chả cá trong huyện...

Đào mương, đào rãnh trong vườn, ngoài nhiệm vụ giữ nguồn nước ngọt tưới cho cây trồng trong mùa nắng, nông dân huyện Long Mỹ (Hậu Giang) còn nuôi cá đồng để tăng thu nhập ổn định ngay trong thời điểm hạn mặn gay gắt.

Cá từ trên nguồn trôi xuống sông, từ sông cái, sông nhánh trôi vào đồng ruộng. Đó cũng là lúc chúng tôi vào mùa săn bắt cá đồng. Dân gian có câu nói: “Có nước thì có cá”.

Ngoài 1ha diện tích đất nhà, anh Vương, xã Phú Thọ, huyện Tam Nông (tỉnh Đồng Tháp) rủ thêm anh em trong gia đình có diện tích đất liền kề khoảng 10ha để thực hiện lên đê bao lửng quanh diện tích lúa và đào 2 ao trữ cá đồng. Phía trên ao, anh xây thêm chuồng nuôi vịt.

Hồi còn tại thế, nhớ có lần, nhà văn Nguyễn Quang Sáng xuống Bạc Liêu và gọi tôi đến chơi. Tôi đến và mang theo một hũ mắm đồng Vĩnh Hưng để gọi là có một chút “cây nhà lá vườn” đãi khách. Tôi gọi chủ quán mang thêm một ít rau sống, thịt luộc, bánh tráng, bún… để cuốn mắm.

Nền nông nghiệp nước ta vẫn còn loanh quanh câu chuyện sản xuất từ chú trọng sản lượng sang chất lượng thì hành vi tiêu dùng của thế giới đã khác. Đó là xu hướng tiêu dùng xanh, sản xuất không gây ô nhiễm môi trường, không gây hiệu ứng nhà kính…

Cơn mưa đầu mùa đổ xuống đồng ruộng khô cằn như trút nước. Vết nứt nẻ sau những ngày nắng hạn dần khít lại, cây cối cũng bắt đầu khoác lên mình một diện mạo mới. Mưa về, lũ cá ở kinh, rạch sau những ngày tháng “nhớ đồng” bắt đầu tìm nơi sinh sản. Vậy là một mùa cá lên đồng nữa lại về.

Vùng đất Cà Mau xưa nức tiếng xứ Nam Kỳ về nguồn lợi cá đồng. Ngày trước (chủ yếu từ trước năm 1975), đất rộng, người thưa, cá đồng ở Cà Mau nhiều vô số kể.

Nhiều nơi ở tỉnh Vĩnh Long đã thu hoạch lúa, rau màu vụ Thu Đông. Nước đã tràn đồng, mùa nước nổi lại về. Từ lâu đời mùa nước nổi mang lại nhiều lợi ích cho đồng ruộng, trong đó có nguồn lợi thủy sản nước ngọt, các loại cá đồng, cá sông hết sức đa dạng.