Chưa trả hết "món nợ" hạ tầng, nhân lực, đừng ảo tưởng đi ngay vào kinh tế số

Việt Nam còn vật lộn với "món nợ" hạ tầng, nhân lực cho Cách mạng công nghiệp lần 2, lần 3

Phát biểu thảo luận tại nghị trường Quốc hội về tình hình kinh tế xã hội năm 2023, Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa, đoàn TP. HCM nhấn mạnh đến việc Việt Nam yếu kém cơ sở hạ tầng và nhân lực, cần phải đột phá mới có thể đi đến nền kinh tế số.

Theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa, thành tựu và ưu điểm lớn nhất của nửa nhiệm kỳ qua là vượt qua đại dịch Covid-19 và chống chịu các biến động chính trị, kinh tế - xã hội toàn cầu để đứng vững, phục hồi, tiếp tục tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội.

Đặc biệt, việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với tất cả các nước thường trực Hội đồng Bảo an và đối tác chiến lược toàn diện với những nước đông dân và phát triển nhất thế giới là quyết sách rất đúng đắn, đã tạo điều kiện khách quan rất quan trọng cho đất nước phát triển đột phá, xây dựng nền kinh tế thịnh vượng, tự chủ, bảo vệ vững chắc chủ quyền đất nước và lợi ích quốc gia, dân tộc, được đông đảo cử tri và Nhân dân đồng tình ủng hộ. 

Thành tựu đó là do công sức của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đội ngũ cán bộ, công viên chức, lực lượng vũ trang cũng như của khu vực kinh tế dân doanh, khu vực xã hội và tất cả các tầng lớp nhân dân. Để đóng góp vào nghị quyết kinh tế - xã hội của Quốc hội. 

Theo Đại biểu Nghĩa, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế về thực hiện Nghị quyết 31 những nhiệm vụ, giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế được triển khai trên thực tế trong giai đoạn 2021-2023 chưa nhiều, do đó chưa mang lại những thay đổi đáng kể về cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng. 

Theo Đại biểu, Việt Nam phải xây dựng kinh tế số, xã hội số và chính phủ số, thoát bẫy thu nhập trung bình và nợ công chồng chất, đủ sức để bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia. 

“Việt Nam phải thoát khỏi mô hình tăng trưởng cũ, thoát khỏi mô hình chủ yếu xuất khẩu tài nguyên, gia công với lao động giá rẻ và có thứ hạng thấp trong chuỗi giá trị toàn cầu”, ông Nghĩa nói.

Đại biểu Nghĩa cho rằng, trong nỗ lực đồng hành với thế giới về nền kinh tế số và xã hội số, 3 lĩnh vực thể chế, hạ tầng và nhân lực có nhiều nội dung, nhiều bộ phận của cuộc cách mạng công nghiệp 3.0, thậm chí 2.0 chúng ta vẫn chưa có. 

“Chúng ta vẫn chưa có thể chế hạ tầng kỹ thuật và nguồn nhân lực cơ bản của một quốc gia công nghiệp hóa, bởi vì chúng ta chưa hoàn thành công nghiệp hóa đất nước, ngay cả ở những đô thị lớn của đất nước”, ông Nghĩa nêu.

Dẫn ví dụ, đại biểu cho rằng, những hạ tầng cơ bản của cuộc cách mạng công nghiệp 2.0 vẫn chưa hoàn tất, xử lý chất thải, rác thải, chống ngập, chống lũ, xây dựng đường sá, cầu cống, sân bay, bến cảng, hệ thống y tế, giáo dục.

“Trình độ văn minh và văn hóa của xã hội cho thấy chúng ta còn phải thanh toán những món nợ của cuộc cách mạng công nghiệp 2.0, còn cách mạng 3.0 diễn ra trên thế giới từ nửa thế kỷ nay thì chúng ta cũng vừa mới bắt đầu 10 năm nay”, ông Nghĩa nêu.

Theo đại biểu, khi chọn lựa đầu tư vào các ngành công nghiệp, dịch vụ công nghệ cao, chuỗi giá trị cao như chip bán dẫn, AI, linh kiện máy bay, v.v. các nhà đầu tư sẽ phải cân nhắc lựa chọn nước ta hay các quốc gia khác trong khu vực hay là trong châu lục khác. 

“Khi nỗ lực xây dựng kinh tế số, xã hội số và Chính phủ số và xã hội công nghiệp 4.0, chúng ta cần phải thanh toán những món nợ về thể chế, hạ tầng và nhân lực của các giai đoạn phát triển trước mà chúng ta còn thiếu”, ông Nghĩa nói.

Vị đại biểu khẳng định: “Sẽ là ảo tưởng nếu chúng ta dự định xây dựng nền kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, tham gia vào cách mạng công nghiệp 4.0 mà bỏ qua những bước phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội của một quốc gia công nghiệp hóa”.

Ngược lại, sự thiếu vắng yếu kém và không hoàn chỉnh, không đồng bộ của thể chế hạ tầng và nhân lực của những cuộc cách mạng công nghiệp trước sẽ cản trở, làm chậm bước và thậm chí triệt tiêu động lực của những nỗ lực xây dựng kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và xã hội 4.0. 

Đại biểu khẳng định, đây là thách thức lớn nhất của lãnh đạo và người dân chúng ta trong quá trình nỗ lực trở thành một quốc gia phát triển vào năm 2045. 

“Nếu không có chuyển biến đột phá và đồng bộ trong công cuộc đổi mới.. e rằng tiềm năng vẫn mãi là tiềm năng và khát vọng vẫn mãi là khát vọng mà thôi”, ông Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh.