Cột đâm trâu, cây nêu và bộ gu - Di sản của người Cor

Nhằm tôn vinh các giá trị văn hóa vật thể phi vật thể đó, trong phiên họp lần thứ VII tại Hà Nội vào ngày 12.8.2014 vừa qua, Hội đồng Di sản Quốc gia đã công nhận loại hình"Cây nêu và bộ Gu của người Cor" là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đây là niềm tự hào của bà con dân tộc Cor, cũng là niềm tự hào chung của cộng đồng các dân tộc cư trú dọc đại ngàn Trường Sơn. Báo Dân Việt Online, xin giới thiệu cùng bạn đọc.

Khi làng mở hội, những người già làng Cor am hiểu phong tục-tập quán luôn trang trí cho cây nêu thật đẹp chuẩn bị cho lễ hội truyền thống của làng

Từ nghệ thuật trang trí trên cột đâm trâu (Gơr-ố)

Đến bộ Gu truyền thống

Một trong những trang trí đặc sắc trên cây nêu của người Cor là bộ Gu làm bằng loại cây gỗ bút được treo trên cao, chính giữa quãng gian khách trong nhà của gia chủ có trâu hiến tế, có nhiều mô típ trang trí với nhiều màu sắc lạ mắt. Người Cor thường dùng các Gu để trang trí mâm thần (đoạn giữa cột đâm trâu). Xung quanh của mâm gỗ này, họ đục lỗ cho xuyên để buộc các dãy bông được làm bằng vỏ cây nhuộm màu trông rất đẹp.

Và hình ảnh cây nêu sau lễ hội đã ăn sâu vào tiềm thức của người Cor, như một minh chứng để cho các ma tốt, thần linh, ông bà, tổ tiên... làm nơi cư ngụ phụ hộ dân làng.

Mỗi tấm Gu là một trong những tác phẩm nghệ thuật của những đàn ông Cor khéo tay. Trên các mặt Gu là một thảm hoa văn mô tả cuộc sống đời thường nơi vùng người Cor sinh sống và phản ánh quan niệm về các thần linh. Ngoài ra, còn có nhiều Gu trang trí bởi những hoa văn hình học, tứ giác, đường vuông góc. Nhiều hình vẽ trên Gu còn khắc hoạ đặc điểm xứ sở của người Cor như cây chò, cây quế, mặt trăng, cầu vồng, con suối...

Và cột đâm trâu là biểu tượng của sợi dây tâm linh      

Mặc dù đã tổ chức ăn trâu xong, nhưng người Cor nơi đây không hạ cây cột đâm trâu xuống mà vẫn để mãi cho đến khi cây mục, hư mới thôi. Theo họ, sở dĩ để cây cột đâm trâu như vậy là để cho các ma tốt, thần linh, ông bà, tổ tiên... làm nơi cư ngụ.

Họ xem cột đâm trâu như biểu tượng của sợi dây tâm linh để nối con người với ma tốt, thần linh, ông bà, tổ tiên ngày một thêm gần gũi hơn. Để tổ tiên có điều kiện quan sát cuộc sống hằng ngày của buôn làng, phù hộ dân làng không bị ốm đau, bệnh tật, mùa màng tốt tươi, dân làng luôn được no đủ, buôn làng luôn đoàn kết, thương yêu giúp đỡ nhau mà nó còn là hình thức giáo dục, dạy bảo con cháu họ không quên về ông bà, tổ tiên, về cội nguồn của dân tộc mình, đã sinh sống lâu đời trên vùng Trường Sơn-Tây Nguyên này.