Dân bản lập hương ước bảo vệ "cụ cây" xoài trên 100 năm tuổi

Cây xoài nằm ngay đầu bản Tổng Chai, thuộc xã Chi Khê, Con Cuông. Theo quan sát cây xoài cao 30 m, thân cây xù xì, gốc to 4 người ôm không xuể, có nhiều cành to vươn rộng ra bốn phía, phủ bóng mát cả một khoảnh đất rộng chừng 400m2. Theo người dân địa phương, đây là cây xoài cao tuổi nhất ở vùng này.

Cây xoài cổ thu trên 100 năm tuổi. Ảnh: Bá Hậu

Cụ Lô Thị Tương, sinh năm 1927, một trong những người già nhất bản Tổng Chai cho biết: Theo như cha tôi kể lại lúc còn sống, từ hồi thanh niên ông đã thấy cây xoài này. Nếu cha tôi còn sống thì giờ đã trên 100 tuổi, như vậy cây xoài đã có trước đó vào thời cha tôi còn trẻ thì cây này chắc chắn phải hơn 100 năm tuổi.

Cũng theo cụ Tương, cây xoài có sức sống kỳ lạ, trải qua bao biến thiên cùng thời gian, nhưng không hề gãy đổ, mà còn phát triển tốt.

Ngoài ra, tương truyền ngày xưa vùng đất này cây cối rậm rạp, hổ báo nhiều, cây xoài thời kỳ đó quả rất nhiều, nhưng không ai hái, khi chín rụng xuống đất nên đàn lợn trong bản ra đây ăn đã bị cọp ăn thịt. Theo thời gian, cây xoài ngày càng trở nên linh thiêng, gắn với nhiều câu chuyện thú vị về quá trình dựng bản, lập làng.

Thân cây xoài 4 người ôm không xuể. Ảnh: Minh Hạnh

Để bảo vệ cây xoài, gần chục năm nay bản đã lập hẳn một hương ước rất cụ thể. Trong đó, đối với những trường hợp vi phạm như chặt cây, bẻ cành ngoài bị phạt tiền từ 100 nghìn đồng/lần đối với từng mức độ cụ thể, còn bị nêu tên trước toàn thể dân làng, phải lao động công ích...

Theo ông Lô Thiện Thuật, Trưởng bản Tổng Chai, cũng nhờ có hương ước mà từ trước đến nay không có ai vi phạm. Giờ đây cây xoài cổ thụ được xem là tài sản chung của bản Tổng Chai, là nơi tỏa mát để người người dân nghỉ ngơi trong những ngày nắng nóng, là nơi để lũ trẻ trong bản cùng chơi đùa trong những buổi chiều đi chăn trâu, cắt cỏ…