Điểm yếu của siêu cường

Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Nước Mỹ từ nhiều năm nay rồi vẫn được nhìn nhận chung là một trong những siêu cường trên thế giới, thậm chí có thời còn được xem là siêu cường duy nhất. Nước Mỹ đã bị thách thức không ít lần bởi chiến tranh, khủng hoảng và đột biến do chính nước Mỹ gây ra và do bên ngoài gây ra cho nước Mỹ hoặc do thiên tai.

Nhưng chỉ có dịch bệnh viêm phổi cấp bởi virus corona hiện tại mới phơi bày đầy đủ nhất và rõ nét nhất tất cả những điểm yếu và dễ bị tổn thương nhất của nước Mỹ mà bình thường không thể thấy được, không bị lộ diện hoặc không bị bóc trần ra hết. Con virus corona không bị chi phối bởi ý thức hệ, không bị định hướng bởi mục đích chính trị, không bị ràng buộc vào lợi ích chung với đồng minh hay đối tác và coi nước Mỹ là kẻ thù nên đã lột khui một cách không thương tiếc ra hết những điểm yếu của nước Mỹ.

Không phải vô cớ mà số người bị nhiễm dịch bệnh và bị thiệt mạng vì dịch bệnh ở Mỹ tăng nhanh chóng như vậy trong thời gian ngắn. Nguyên nhân không thể không nêu ra ở đây là chính quyền của tổng thống Mỹ Donald Trump đã chủ quan coi thường dịch bệnh và đã đối phó muộn mằn dịch bệnh. Nhưng đấy là khiếm khuyết hay bất cập hoặc sai lầm trong chuyện trị vì nước Mỹ của ông Trump. Đúng là ông Trump sau khi lên cầm quyền ở Mỹ đã xoá sổ nhóm làm việc thường trực về phòng ngừa dịch bệnh đặt trong phủ tổng thống và cắt giảm ngân sách dành cho việc phòng ngừa dịch bệnh trên mọi phương diện.

Nhưng những điểm yếu tai hại nhất đối với nước Mỹ lại mang tính hệ thống và tích tụ dần theo thời gian, là sản phẩm của những thời chính quyền trước đấy chứ không phải là lỗi lầm riêng của ông Trump.

Dịch bệnh hay thiên tai ảnh hưởng trực tiếp đến sinh mệnh hay sức khoẻ của con người. Ở nước Mỹ có bộ phận dân cư rất đáng kể không có bảo hiểm y tế. Số liệu thống kê cho năm 2018 - vào thời kỳ kinh tế Mỹ tăng trưởng khả quan và tỷ lệ thất nghiệp thấp - đưa lại con số khoảng 27,5 triệu người Mỹ không có bảo hiểm y tế, chiếm khoảng 8,5% dân số Mỹ. Dịch bệnh này khiến cho nhiều triệu người nữa mất việc làm và không có bảo hiểm y tế nữa. Không có bảo hiểm y tế thì người dân không thể và không dám đi chữa bệnh hay xét nghiệm. Vì thế, khả năng bị lây nhiễm dịch bệnh và tử vong vì dịch bệnh càng tăng.

Ở nước Mỹ hiện tại ước chừng có từ 10,5 đến 12 triệu người không có giấy phép cư trú hợp pháp. Họ luôn sống trong tình cảnh bị truy lùng và trục xuất, có mắc bệnh cũng không dám đi chữa bệnh bởi lo ngại bị phát hiện. Họ sống và làm việc ở nước Mỹ nhưng lại chẳng khác gì tồn tại bên lề của xã hội và pháp luật Mỹ.

Dịch bệnh này đã khiến cho cả thế giới bên ngoài nước Mỹ thấy rõ hệ thống chăm sóc sức khoẻ và chữa bệnh y tế ở Mỹ yếu kém và bất cập như thế nào. Dịch vụ thăm khám và chữa bệnh cũng như thuốc men ở Mỹ rất đắt. Hệ thống y tế ở Mỹ không được chuẩn bị thích hợp cho trường hợp xảy ra dịch bệnh nên khi xảy ra dịch bệnh rất thiếu giường cấp cứu, thiết bị trợ thở, nhân viên y tế, khẩu trang và đồ phòng hộ y tế.... Riêng trên phương diện này, điều an ủi đối với Mỹ là ở các nước châu Âu hiện tại cũng thế, bất kể là thành viên hay không phải là thành viên của EU.

Tháng 5 năm ngoái, Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) công bố kết quả một công trình điều tra, khảo sát và nghiên cứu cho thấy có khoảng 40% dân Mỹ không có khả năng tài chính để thanh toán cho một khoản chi tiêu đột xuất 400 USD, tức là nếu muốn chi trả khoản đột xuất này thì phải bán đi tài sản hiện có hoặc vay nợ. Người Mỹ có nhiều tiền của hay không hoặc ở Mỹ có nhiều người có nhiều tiền của hay không thể hiện ở đấy. Trong tình cảnh dịch bệnh như hiện tại, đại đa số người Mỹ càng cần đến sự công bằng xã hội và sự đảm bảo an sinh xã hội hơn bao giờ hết. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, số liệu thống kê cho năm 2018 cho thấy có khoảng 6 triệu trẻ em ở Mỹ sống trong các gia đình không đủ ăn và vì thế rất nhiều trong số ấy phải dựa vào bữa ăn ở trong trường học hàng ngày. Thời buổi dịch dã này, các trường học đều đóng cửa.

Những điểm yếu này trái ngược với sức mạnh của nước Mỹ về quân sự và thế mạnh của nước Mỹ về tài chính, kinh tế và khoa học, kỹ thuật công nghệ. Dịch bệnh làm bộc lộ những điểm yếu của nước Mỹ mà có sử dụng những thế mạnh và sức mạnh kia cũng không thể đảm bảo cho nước Mỹ khắc phục được những điểm yếu đấy. Dịch bệnh đã làm cho những thế mạnh và sức mạnh kia của nước Mỹ chỉ còn tương đối chứ không phải tuyệt đối như nước Mỹ vẫn quả quyết và thế giới bên ngoài có thể lầm tưởng.

Hơn nữa, khác so với trong thời gian trước, nước Mỹ ở thời buổi dịch dã này không có ý định tăng cường vị thế và ảnh hưởng trên thế giới bằng việc đảm trách vai trò lãnh đạo hoặc tiên phong trên thế giới đối phó dịch bệnh. Nước Mỹ ngày nay không chỉ khác thời trước mà còn suy yếu so với trước cả về sức mạnh cứng cũng như sức mạnh mềm. Thực trạng này tác động trực tiếp tới chính trị thế giới và quan hệ của Mỹ với tất cả các đối tác trên thế giới.