Hoa văn thổ cẩm của phụ nữ Cơtu: đẹp như hoa rừng

Xưa, khi người Cơtu vùng núi Quảng Nam chưa biết đến nghề dệt, họ đã tự chế từ vỏ của cây hơ mớt, hơ mon, hơ joong, ta đuých... để làm váy, áo, khố mặc che thân mỗi khi mùa Đông lạnh giá… Và khi nghề trồng bông phát triển, để có những màu sắc ưng cái bụng, người Cơtu phải tìm hiểu, nghiên cứu từ nhiều loại vỏ cây, ốc dưới suối, từ cây tà râm, từ củ ma rớt, từ cây ahứ, tìm màu vàng (rơơc) từ củ nghệ rừng, màu đỏ (brôông) từ những hòn đá cuội dưới suối, màu chàm từ vỏ ốc đốt thành bột trộn với hạt bắp ran cháy ...
Với thổ cẩm truyền thống, người Cơtu thích nhất là hoa văn bằng chì (hiện hoa văn này không còn thấy họ dùng nữa) thứ đến là hoa văn bằng cườm trắng (chrtu arát), loại hạt cườm làm bằng nhựa tổng hợp mua dưới xuôi.

Tuỳ thuộc vào từng lứa tuổi mà cách sáng tạo hoa văn bằng cườm khác nhau như: Hoa văn hình hoa tình yêu (abơlơm), hoa văn hình lá atút (dáng giống chiếc chong chóng), hoa văn hình các thiếu nữ Cơtu múa da dá (múa nữ), hoa văn hình lá trầu (a bá), hoa văn xoắn buộc Gươl (hơ ma ca ting), hoa văn cườm hình hàng rào (gơ roong), hoa văn hình mã não... Sau đó được dệt hoàn toàn bằng phương pháp thủ công nhưng các hoa văn hết sức tinh tế tạo thành những hoạ tiết hoa văn đặc sắc bằng cườm trắng trên nền chàm đen thể hiện tính thẩm mỹ và tài năng sáng tạo của người phụ nữ Cơtu rất cao.

Sản phẩm dệt của người Cơtu gồm nhiều loại như: áo cột tay (adoót), váy ngắn (cơ réch), váy dài (cơ đơớch), khố đàn ông (cha lon), tấm rèm (ư tuốc), tấm đón khách, tấm điệu trẻ, dây thắt ngực (cơtêêng pa pát), tấm choàng (aduông), tấm đắp (zrơ num), khăn đội đầu (chóch), võng, túi xách (chơ đhung)…
Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Cơtu vùng núi Quảng Nam đã tạo nên tính đa dạng về màu sắc đi cùng với nhiều lễ hội lớn của buôn làng. Các thiếu nữ Cơtu trước khi đi lấy chồng được chị, mẹ, các bà bày cách trồng bông, dệt vải, quay sợi, kéo sợi đến các thao tác về dệt.... Nhờ đó mà nghề dệt thổ cẩm của họ được duy trì và phát triển từ đời nay sang đời khác.

Vào các dịp lễ hội của cộng đồng, làng đều tổ chức cho các bà, các chị thi tay nghề. Những sản phẩm dệt của bà con nơi đây luôn mang đậm sắc thổ cẩm riêng không những dùng làm đồ sinh hoạt trong gia đình mà còn được mang đi trao đổi buôn bán với các địa phương khác hoặc dùng làm quà tặng cho những khách quý hoặc bà con, họ hàng thân thuộc.