Món zrúa ngày tết

Già làng Bríu Ngà ở thôn Aliêng, xã Ating (Đông Giang, Quảng Nam) cho hay, người Cơ Tu sinh sống lâu đời trên dãy Trường Sơn có một nền văn hóa ẩm thực độc đáo. Họ biết làm nhiều món truyền thống để ăn trong gia đình, đãi họ hàng, khách quý... nhất là dịp Tết đến xuân về.

Những món ăn từ thịt heo của người Cơ Tu rất phong phú như: Thịt heo nướng nguyên con, thịt heo nướng mọi, thịt heo xông khói, thịt heo nướng ống tre... Mỗi món có đặc trưng riêng, nhưng đều có hương vị của núi rừng Trường Sơn. Người Cơ Tu có bí quyết muối chua thịt heo để lâu ngày mà vẫn không mất màu, mùi vị.

Già làng Bríu Ngà giới thiệu món zrúa.

Thịt heo muối chua của người Cơ Tu được chế biến khá đơn giản, từ những gia vị có sẵn trong vườn nhà như quế, tiêu rừng (amất), riềng núi (prí), cơm hoặc thính bắp và muối. Khi xuân đến Tết về,đồng bào phơi khô, giã nhỏ các loại gia vị trên, ướp với thịt heo cùng rượu nếp than trước khi tiến hành muối chua.

Thịt heo cắt nhỏ hoặc cắt khổ lớn (20 x 3cm), sau đó cho vào hũ lớn hoặc ché. Mỗi lớp thịt rải một lớp gạo rang hay xôi hấp (avị đhoóh) hoặc cơm tẻ. Công đoạn cuối cùng là ủ kín, gác trên giàn bếp, khoảng 7 - 10 ngày sau thì dùng được.

Có nhà còn nén thịt ướp vào các ống lồ ô, tre... sau đó đậy kỹ bằng lá chuối và tiếp tục cho vào ống có lớp tro dày khoảng 10cm, rồi đậy lần hai bằng các loại lá: Pờ vân, cọ, chuối... rồi để ống nơi thoáng mát. Thịt có thể để lâu ngày không bị mất màu, mùi vị.

Thịt heo muối chua phần thịt có màu hồng rất đẹp, có thể ăn ngay hoặc nấu, nướng, hấp... tùy sở thích. Món zrúa rất đặc trưng bởi vị cay của ớt và riềng, vị thơm của quế, đặc biệt là vị chua nhẹ của thịt heo lên men hòa lẫn vị mặn của muối, rất kích thích vị giác và không ngán. Người Cơ Tu thích ăn món zrúa nướng, kèm với những loại rau rừng.

Già làng Đinh Văn Bớt ở thôn Tà Lâu, xã Ba (Đông Giang) tâm sự: "Zrúa là món để đãi khách và cũng là thực phẩm dự trữ những ngày đầu năm mới, khi họ chưa được vào rừng hái lượm do luật tục giữ rừng của đồng bào Cơ Tu quy định rất khắt khe...".

Tùng Sơn