Thứ cây đặc sản "hở một tí là thơm" này đang giúp dân một xã ở Sơn La tăng thu nhập thấy rõ

Sản phẩm OCOP, khâu đột phá trong việc phát triển nông nghiệp

Sau nhiều lần lỡ hẹn, vào những ngày đầu tháng 7, khi có những cơn mưa nặng hạt, báo hiệu một mùa canh tác bội thu đến với người dân vùng cao, chúng tôi mới có dịp trở lại xã Phổng Lập, một trong những xã vùng III còn nhiều khó khăn của huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La.

Tiếp chúng tôi, ông Quàng Văn Chinh, Bí thư Đảng ủy xã Phổng Lập, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, người mới nhận công tác tại xã Phổng Lập, với nhiều trăn trở mong muốn người dân bớt khó khăn, có cuộc sống ổn định và sung túc hơn.

Bí thư Đảng ủy xã Phổng Lập chia sẻ: Xã Phổng Lập cách trung tâm huyện Thuận Châu 19km, địa bàn chủ yếu là đồi núi, dân cư sống tản mát, không tập trung, đường giao thông đi lại khó khăn, nhất là vào mùa mưa. Xã Phổng Lập có 13 bản với 3 dân tộc chủ yếu là người Thái, Kháng và Khơ Mú. Toàn xã có hơn 1.200 hộ với trên 600 nhân khẩu, trong đó có đến 423 hộ nghèo, chiếm 34,42%; cận nghèo 195 hộ, chiếm 15,87%. Đời sống người dân còn rất nhiều khó khăn.

Với những khó khăn bộn bề như vậy, xã Phổng Lập xác định, phát triển nông nghiệp dựa trên thế mạnh của địa phương là con đường giúp nông dân đẩy mạnh phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập. Xác định được hướng đi, vấn đề đặt ra đối với Phổng Lập hiện nay là phải triển khai các nhiệm vụ đó như nào để hoàn thành được mục tiêu đặt ra.

"Để có được những kết quả rõ nét trong lĩnh vực phát triển nông nghiệp, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng rất quan trọng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn. Song song với những chủ chương, chính sách của cấp ủy Đảng từ Trung ương đến địa phương, rất cần sự đồng hành cùng nông dân, các tổ chức chính trị, đoàn thể, đảng viên là nông dân", Bí thư Đảng ủy xã Phổng Lập nói.

Năm 2024, Đảng ủy xã Phỏng Lập đã lựa chọn xây dựng mô hình "Quả mắc khén đạt chuẩn OCOP", đây là một trong những khâu đột phá trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đặc thù của cây mắc khén xã Phổng Lập về chất lượng thì rất thơm, phù hợp với khí hậu ở đây, cây phát triển tốt, quả rất sai. Do vậy, xã Phổng Lập có tiềm năng và lợi thế để xây dựng thành sản phẩm OCOP. Và trên thực tế, khi đến mùa thu hái, ra sản phẩm thì người dân tiêu thụ quả mắc khén này rất là tốt. Giá cũng rất ổn định. Nhiều địa phương ở huyện khác, xã khác cũng đến mua.

Mắc khén là loại cây đã có ở địa bàn xã Phổng Lập từ lâu. Có những cây mắc khén cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Thế nhưng, do là loại cây tự nhiên, không cần người trồng, chăm bón, lại không thể sinh tồn nếu có các loại thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật, nên dù có giá trị kinh tế cao hơn một số cây trồng khác của địa phương, cây mắc khén cũng chưa được chú trọng đầu tư, phát triển.

Tìm cách xây dựng sản phẩm OCOP

Cũng theo Bí thư Đảng ủy xã Phổng Lập, những năm gần đây, phát hiện ra tiềm năng, lợi thế của loại cây này, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Huyện ủy Thuận Châu, Đảng ủy xã Phổng Lập đã tích cực nghiên cứu, khảo sát cụ thể mật độ, số lượng và diện tích của cây. Từ đó, xây dựng các mô hình phát triển phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội của địa phương. Đặc biệt, đã triển khai mô hình "Quả mắc khén đạt OCOP", đưa mắc khén trở thành một sản phẩm nông nghiệp hàng hóa của địa phương. 

Lựa chọn được cây trồng phù hợp để xây dựng thương hiệu, từng bước nâng cao thu nhập cho nông dân. Chủ chương này đã được triển khai đến các bản, chi bộ bản để người dân được tiếp cận và triển khai có hiệu quả. Và chỉ cách đây hơn 2 tháng, vào ngày 26/4, Hợp tác xã Nông nghiệp Phổng Lập cũng đã được thành lập.

Ông Lò Văn Hoan, Giám đốc HTX Nông nghiệp Phổng Lập, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La cho biết: Để đưa được sản phẩm quả mắc khén ra thị trường và để có được một thương hiệu riêng, thì chúng tôi cũng đưa vào những sản phẩm OCOP của huyện. Thứ nhất là để tạo ra một sản phẩm có thương hiệu riêng, có giá trị cạnh tranh trên thị trường. Thứ hai nữa là để mang lại nguồn lợi cho bà con. Thời gian tới, phải có một vùng nguyên liệu. Sau đó là đưa ra quy trình sản xuất, đóng gói bao bì sản phẩm. Sản phẩm sẽ được đưa ra thị trường để kết nối với thị trường, tạo ra thương hiệu riêng cho sản phẩm mắc khén của Phổng Lập.

Quyết phải tạo ra một sản phẩm có thương hiệu riêng, có giá trị cạnh tranh trên thị trường, mang lại nguồn lợi cho bà con, Đảng ủy xã Phổng Lập đã phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên Ban Chỉ đạo xây dựng Nông thôn mới của địa phương. Từ đó đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến rộng rãi chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Các ủy, chính quyền trên địa bàn phối hợp với phòng NN&PTNT huyện lựa chọn đơn vị tư vấn thực hiện xây dựng sản phẩm OCOP đối với quả mắc khén. Hơn 350 đảng viên ở 19 chi bộ tích cực tham gia tuyên truyền, hướng dẫn, hỗ trợ chủ thể sản phẩm phát triển và hoàn thiện sản phẩm, tạo điều kiện mở rộng quy mô sản xuất và tăng giá trị sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân. Đồng thời, giúp bà con nông dân từng bước làm quen với kinh tế hàng hóa.

Sản phẩm OCOP, giúp nông dân nâng cao thu nhập

Trên địa bàn bản Ban Lềm có khoảng 10ha cây mắc khén mọc tự nhiên. Sản lượng đạt trên 10 tấn quả tươi mỗi năm, với giá thành giao động từ 35.000 - 60.000đ/kg. Hướng đến xây dựng quả mắc khén thành sản phẩm OCOP, bà con trong bản thường xuyên được cán bộ chuyên môn các cấp và chi ủy chi bộ bám sát tình hình thực tế, hướng dẫn cách chăm sóc, thu hái mắc khén đúng kỹ thuật để sản phẩm quả mắc khén đạt chất lượng, an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng.

Ông Lò Văn Lả, Bí thư chi bộ, Trưởng bản Ban Lềm, xã Phổng Lập, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La cho biết: Năm 2015 trở về đây, các hộ trồng cây cà phê và cây chè mới trồng xen cây mắc khén. Cây mắc khén giúp bà con phát triển kinh tế, bán được giá, tiêu thụ thì cũng dễ, có thương lái tới tận bản thu mua. Cây mắc khén cho thu nhập cao gấp 3 lần so với sản xuất cây chè với cây cà phê. Trong thời gian qua, được cấp ủy, chính quyền, UBND xã tuyên truyền cho bà con nhân dân là sản phẩm OCOP sẽ được giá sản phẩm cao hơn, mà thu nhập nó cũng cao hơn.

Cũng theo Bí thư chi bộ, Trưởng bản Ban Lềm, thực hiện chủ chương của Đảng ủy xã Phổng Lập, để nâng cao giá trị của hạt mắc khén, cũng như xây dựng thương hiệu hạt mắc khén trở thành sản phẩm OCOP, chi bộ bản đã vận động bà con nhân dân tập trung chăm sóc, khai thác, cũng như bảo tồn khi khai thác cây mắc khén ngoài tự nhiên. Bên cạnh đó, bà con nông dân cũng đẩy mạnh trồng mới thêm diện tích cây trồng này.

Gia đình anh Quàng Văn Liên ở bản Ban Lềm, xã Phổng Lập, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trước đây cũng trồng chè và cà phê như các hộ dân khác ở địa phương. Từ ngày được các cán bộ xã và chi ủy chi bộ phân tích về giá trị kinh tế của cây mắc khén, anh và gia đình cũng chú ý nhiều hơn đến loại cây này. Từ đó đến nay, gia đình anh có thêm một nguồn thu nhập nữa.

Anh Liên chia sẻ: Hiện tại cây mắc khén nhà tôi có khoảng 30 - 35 cây. So với các cây trồng khác thì cây mắc khén không cần chăm sóc vì nó là tự nhiên. So với cây chè và cây cà phê thì cây mắc khén thu được lợi nhuận dễ hơn và làm dễ dàng hơn. Không bón phân, không phun thuốc, cứ đến mùa là mình đi thu về bán thôi, giá trị cao hơn so với các cây khác. Gia đình chúng tôi mong muốn sau này sẽ được nhân rộng để chúng tôi có thu nhập ổn định hơn, đầu ra ổn định hơn.

Cũng theo ông Quàng Văn Chinh, Bí thư Đảng ủy xã Phổng Lập, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, trên địa bàn xã Phổng Lập hiện có tổng diện tích cây mắc khén đạt hơn 30ha, với số lượng trên 5.000 cây. Nhiều hộ gia đình đã dần chuyển đổi cơ cấu cây trồng, giảm diện tích các cây giá trị kinh tế thấp, dần thay thế bằng các loại cây có giá trị kinh tế cao hơn, trong đó có cây mắc khén. Một số địa bàn cũng bắt đầu thử nghiệm trồng cây mắc khén, ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất, bảo quản, chế biến và tiêu thụ sản phẩm mắc khén.

Đảng ủy, Ủy ban cũng phải tổ chức tuyên truyền, vận động bà con nhân rộng, trồng nhiều cây mắc khén. Nghiên cứu để cây mắc khén khi bói hoa, bói quả có sản lượng cao hơn và tốt hơn. Khi thành sản phẩm OCOP sẽ mang lại thu nhập ổn định cho người trồng và nâng cao hiệu quả công tác xóa đói, giảm nghèo, nâng cao được thu nhập cho người dân ở khu vực xã Phổng Lập.

Thực tế tại Đảng bộ xã Phổng Lập cho thấy, lựa chọn, nhân rộng các mô hình phù hợp trong việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã tạo được sự đồng thuận và niềm tin trong nhân dân. Nhờ đó, không chỉ từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, mà còn góp phần phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn mới ở địa phương.