Vì sao Taliban phải tiêu diệt kẻ thù truyền kiếp này bằng mọi giá?

Sau khi tiếp quản Afghanistan vào tháng trước, Taliban tuyên bố rằng an ninh "đã được đảm bảo" và quốc gia Trung Đông này đã được đưa ra khỏi "vũng lầy chiến tranh".  Nhưng một loạt các cuộc tấn công được thực hiện bởi một chi nhánh của nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng ISIL (ISIS) trong những tuần gần đây đã làm hỏng những dự tính của Taliban.

Trong 6 tuần kể từ khi Taliban lên nắm quyền, đã có báo cáo về hoạt động tấn công của nhóm Nhà nước Hồi giáo ở tỉnh Khorasan, ISKP (ISIS-K ở các thành phố Kabul, Jalalabad và Mazar-i-Sharif.

Tối 26/8, chỉ 11 ngày sau khi Taliban tiếp quản đất nước, ISKP đã lên tiếng nhận trách nhiệm về một vụ đánh bom tại sân bay quốc tế Kabul's Hamid Karzai. Cuộc tấn công đó đã dẫn đến cái chết của hơn 180 người và hàng trăm người khác bị thương.

Trong vài tuần qua, một số cuộc tấn công đã được báo cáo tại thành phố Jalalabad, thủ phủ của tỉnh Nangarhar và là một trong những mục tiêu phổ biến nhất của ISKP. Các cuộc tấn công gần đây đã giết chết dân thường và các chiến binh Taliban.

Trong một tin nhắn  trên Telegram, ISKP tuyên bố đã giết tới 35 chiến binh Taliban ở Jalalabad, một con số mà Taliban phủ nhận. Tuy vậy, Taliban cũng đã lớn tiếng thề sẽ tiêu diệt bất cứ lực lượng nào trung thành với ISIL. Cụ thể là Thứ trưởng Bộ Thông tin và Văn hóa Zabihullah Mujahid nói với Al Jazeera rằng, Taliban  đang tích cực "săn lùng những kẻ đang gieo rắc hỗn loạn" trong nước.

Cuộc đàn áp của Taliban

Taliban đã tiến hành một cuộc đàn áp các thành viên ISKP, trong đó ít nhất 80 chiến binh ISKP đã bị bắt giữ ở Nangarhar - một thành trì của ISKP.

Taliban cũng tuyên bố đã giết Mawlawi Ziya ul-Haq, còn được gọi là Abu Omar Khorasani là một cựu thủ lĩnh của ISKP, trong nhà tù Pul-e-Charkhi khét tiếng ở Kabul.

Taliban cũng tuyên bố về cái chết của Farooq Bengalzai, một thủ lĩnh ISIL từ Pakistan, người được cho là đã bị giết khi đi du lịch ở Tây Nam Afghanistan.

Vào ngày 28 tháng 8, Taliban bị cáo buộc đã bắt giữ Shaikh Abu Obaidullah Mutawakil, một học giả Salafist nổi tiếng, ở thủ đô Kabul. Một tuần sau, Mutawakil được phát hiện đã chết. Taliban đã phủ nhận không có mối liên quan nào trong cái chết của Mutawakil, nhưng điều đó chẳng làm được gì để xoa dịu những nghi ngờ. Ngược lại, nghi ngờ càng tăng thêm khi thực tế là trong vòng vài tuần sau khi Mutawakil bị giết, Taliban cũng đã đóng cửa hơn ba chục nhà thờ Hồi giáo Salafist trên 16 tỉnh khác nhau.

Người ta lo ngại rằng Taliban có thể mạo danh tài liệu của chính phủ Afghanistan trước đây, vốn đã bị cáo buộc giam giữ trái pháp luật, giết người phi pháp và sử dụng các nhãn hiệu như Taliban, ISKP và al-Qaeda để truy lùng bất kỳ phần tử được cho là nguy hiểm nhưng lại không đủ bằng chứng để chứng minh.

Nhà báo Wesley Morgan, người đưa tin nhiều về cuộc chiến của Mỹ ở Afghanistan nói rằng, có một nỗi lo sợ rằng Taliban "có thể giả danh các nhóm khác nhau là ISIL, không giống như cách mà Mỹ và Kabul làm trước đây".

Nhiệm vụ khó khăn

Nhiệm vụ tiêu diệt ISKP, một kẻ thù lâu năm của Taliban, đã được chứng minh là khó khăn hơn nhiều so với những thách thức khác mà Taliban pahir đối mặt. Các nguồn tin dân sự và Taliban nói với Al Jazeera vào năm 2019 rằng, Taliban đã tham gia với các lực lượng nổi dậy địa phương từ lâu trước khi lực lượng Afghanistan tăng cường nỗ lực chống ISKP. Mặc dù phần lớn hoạt động của ISKP được đặt tại Nangarhar, nhưng tỉnh Kunar láng giềng đã được chứng minh là một tỉnh đặc biệt có giá trị cho việc tuyển dụng ISKP. 

Trong nhiều thập kỷ, các vùng của Kunar là nơi sinh sống của một số ít các học viên của trường phái Hồi giáo Salafi. Các chuyên gia và nhà phân tích đã nói rằng cách giải thích của Salafi về Hồi giáo phù hợp hơn nhiều với quan điểm cứng rắn và mang tính giáo phái cao được ISKP tán thành hơn là trường phái Hanafi mà hầu hết cả nước đều tuân theo.

Taliban đổ lỗi cho Mỹ vì đã không ngăn chặn được cuộc tấn công sân bay và nói rằng nó "diễn ra ở một khu vực mà lực lượng Mỹ chịu trách nhiệm về an ninh".

Nhưng ngay sau vụ đánh bom, gia đình các nạn nhân đã hướng sự tức giận của họ vào Taliban, kẻ mà họ cho là đã không thể ngăn chặn một trong những vụ tấn công gây chết người nhất trong 20 năm qua.

"Tất cả là lỗi của Taliban", là tiếng la hét từ người thân của các nạn nhân với lực lượng Taliban tại bệnh viện cấp cứu ở Kabul do Ý điều hành.

Đào tẩu

Theo nhà báo Morgan, Taliban có một nỗi lo sợ lớn khiến họ phải hành động dứt khoát chống lại lực lượng ISKP, đó là những cuộc đào tẩu.

Một trong những thủ lĩnh đầu tiên của lực lượng ISKP ở các tỉnh phía tây nam Helmand và Farah là Mullah Abdul Rauf Khadem. Trước khi đào tẩu năm 2014, Khadem đã từng phục vụ trong chính phủ Taliban những năm 1990 và là một phần trong cuộc nổi dậy kéo dài 20 năm của họ chống lại sự chiếm đóng của Mỹ. Tương tự như vậy, một số chỉ huy cấp cao của Taliban Pakistan đã cam kết trung thành với ISIL vào năm 2015.

Theo nhà báo Morgan, việc tiêu diệt "kẻ thù không đội trời chung" của Taliban sẽ dễ dàng hơn việc cố gắng cắt đứt quan hệ với chân rết của mạng lưới al-Qaeda vẫn tồn tại ở Afghanistan.

Bất chấp những tuyên bố của Taliban về sự thống nhất và đổi mới trong cư xử, cư dân ở các thành phố lớn trên khắp đất nước Afghanistan đã có những cuộc đụng độ trực tiếp với các chiến binh Taliban về những hành động cướp bóc, bạo lực của Taliban.

Quyền Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mullah Mohammad Yaqoob đã giải quyết cụ thể những lo ngại này trong một thông điệp gần đây, ông này nói rằng: "Có một số kẻ xấu muốn tham gia với chúng tôi để thực hiện lợi ích của họ hoặc để bôi nhọ chúng tôi và khiến cho hình ảnh của Taliban xấu đi trong mắt dân chúng".

Yaqoob cho biết bất kỳ phần tử bất hảo nào trong hàng ngũ Taliban đều sẽ bị xử lý. Tuy nhiên, đối với những thành viên Taliban vẫn khao khát chiến đấu và gây hấn thì ISIL- nhóm vũ trang rất được người Afghanistan biết đến với sự tàn bạo và bạo lực lại có thể chứng minh là một sự thay thế hấp dẫn.

Quốc tế công nhận

Nhà báo Morgan cũng đánh giá rằng, Taliban có một lý do rất quan trọng khác để làm mọi thứ trong khả năng của họ để tiêu diệt lực lượng ISKP, đó là để được quốc tế công nhận.

Khi chính quyền Trump ký một thỏa thuận hòa bình với Taliban vào tháng 2 năm 2020, đó là với sự đảm bảo rằng Taliban sẽ cắt đứt quan hệ với các nhóm vũ trang khác, như al-Qaeda và các chi nhánh của ISIL và sẽ không cho phép bất kỳ nhóm vũ trang nào khác sử dụng Đất Afghanistan để nhắm vào Mỹ hoặc các đồng minh của họ.

Kể từ khi cựu Tổng thống Ashraf Ghani bỏ trốn và Taliban tiếp quản đất nước, không có chính phủ nước ngoài nào, kể cả các đồng minh lâu năm như Islamabad và Tehran, thừa nhận Taliban là chính phủ chính thức của Afghanistan.

Bên cạnh việc đối mặt với sự cô lập về mặt ngoại giao, Taliban đã phải vật lộn để vực dậy nền kinh tế đang suy sụp ngày càng trầm trọng hơn bằng cách cắt đứt quan hệ với các tổ chức tài chính toàn cầu.

Nhà báo nói Morgan nói, đánh bại ISKP, "là vì lợi ích của Taliban" và đó sẽ là một dấu hiệu rõ ràng rằng Taliban cũng tin vào "chống khủng bố". Rất đơn giản, "đó là một cách để xây dựng thiện chí quốc tế", Morgan nói.