Xem người Ba Na cúng Sơmă Kơcham

Đàn lễ thoạt trông đơn giản nhưng lại vô cùng cầu kỳ ở các chi tiết trang trí. Già làng nói rằng phải là những người “có con mắt, cái tay của Yang cho” mới làm được việc này…

Tháng 3, khi hoa pơ lang thắp lên muôn vàn đốm lửa giữa bầu trời ngập tràn ánh nắng cũng là tháng đồng bào dân tộc Ba Na tiến hành lễ hội Sơmă Kơcham… Sơmă – tiếng Ba Na nghĩa là cúng; kơcham là cái sân.

Cúng sân, hiểu theo nghĩa rộng là cúng đất làng. Đây là lễ hội lớn nhất trong năm của người Ba Na mở đầu cho một năm sản xuất – đồng nghĩa với một lễ hội đón mừng năm mới. Lễ hội kéo dài suốt một ngày một đêm với mục đích thông báo cho các vị thần linh biết các công việc sẽ làm trong năm, khấn cầu các vị phù hộ cho mọi việc như sửa chữa nhà cũ, đốn cây làm rẫy… diễn ra suôn sẻ.

Đặc biệt là xin các vị “cho mưa xuống đúng lúc, nắng lên đúng thời”; cây lúa “ban ngày bằng bụi sả, ban đêm bằng cây đa”; con người khỏe mạnh, sinh sôi “như cây môn mọc”...


Già làng Đinh Pan cho hay: Tuy diễn ra trong thời gian không dài nhưng là lễ hội mở đầu cho một chu kỳ sản xuất và các lễ hội khác trong năm, Sơmă Kơcham được người Ba Na tổ chức rất long trọng. Vật hiến tế các vị thần linh là trâu, bò, rượu cần, cơm lam được chuẩn bị rất cẩn thận. Sau phần lễ, tiệc ăn uống sẽ kéo dài suốt đêm.

Không gian làng như vỡ ra bởi điệu chiêng tơnơl và những vòng xoang rậm rịch. Xưa kia khi gặp phải các việc bất trắc như ốm đau, dịch bệnh, mất mùa… phải chuyển làng đi nơi khác, người Ba Na cũng phải tiến hành Sơmă Kơcham. Bây giờ các làng Ba Na đều đã định cư. Nhưng lễ hội Sơmă Kơcham, mọi làng vẫn giữ gần như nguyên vẹn…

Lấy tín ngưỡng và nghệ thuật làm phương tiện để củng cố mối gắn kết thiêng liêng, bền chặt giữa các thành viên với cộng đồng là ý nghĩa lâu bền của Sơmă Kơcham – dù niềm tin tâm linh trong cuộc sống hiện đại có thể ít nhiều mai một…