5 lý do để xem cáp treo là “thảm họa”

1. Lợi ích kinh tế

Năm 2014 là năm thử nghiệm tour du lịch mạo hiểm vào Sơn Đoòng, 223 khách đi, mỗi khách đóng khoảng 3.000USD. Năm 2015, số giấy phép sẽ được cấp ra là 450 - 500 giấy, với tốc độ đăng ký hiện nay thì vấn đề bán hết số giấy phép đó là dễ như trở bàn tay.

Tính nhẩm nhanh thôi cũng thấy doanh thu từ cách khai thác Sơn Đoòng hiện nay dễ dàng lên đến 30 tỷ đồng mỗi năm, mà ảnh hưởng đến môi trường là rất ít, hầu như không có (chuyên gia của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh luôn đi chung với khách, ngoài công tác hướng dẫn khoa học, còn để đảm bảo không một cái giấy gói kẹo rơi lại trong hang).

Thêm vào đó, với cách hoạt động hiện nay của Công ty Oxalis- đơn vị đang tổ chức tour thám hiểm hang Sơn Đoòng, toàn bộ lực lượng phục vụ đoàn là người bản địa, Công ty Oxalis đã tạo rất nhiều công ăn việc làm cho thanh niên nơi đây.

Nhóm thám hiểm chụp ở biển tên hang Sơn Đoòng. Thiên Hương là cô gái ngồi hàng đầu. Trong nhóm này còn có ông Hồ Khanh - người tìm ra hang Sơn Đoòng, các chuyên gia Howard Limbert, Ian Watson từ Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh. 

Còn Sun Group đầu tư 4.500 tỷ đồng. Để thu hồi vốn sau 4-5 năm, thì nôm na mỗi năm phải đạt doanh thu 1.000 tỷ đồng. Hiện tại, công ty chưa công bố giá vé. Nhưng giá vé cáp treo và tham quan 1 ngày ở Bà Nà là 500.000 đồng, giả sử tạm tính giá vé Sơn Đoòng gấp 4 lần số đó là 2 triệu đồng/vé, để thu 1.000 tỷ đồng, công ty phải bán khoảng 500.000 vé 1 năm.

Hãy tưởng tượng tác động của môi trường từ chưa đến 500 người/năm lên 500.000 người/năm. Chỉ riêng lượng ánh đèn flash thôi cũng đủ giết chết những sinh vật dưới lòng đất quen sống với môi trường tối đen như mực và yên lặng như tờ của Sơn Đoòng rồi.

2. Ảnh hưởng đến môi trường

Không như bài toán kinh tế, ảnh hưởng môi trường khó có thể lấy máy tính ra mà bấm. Và quan trọng hơn nữa là ta không thể để nó xảy ra rồi mới tính. Vì vậy, hãy tạm dùng những tiền đề về các dự án cáp treo trước của Sun Group cũng như trên thế giới. Đồi Bà Nà tại Đà Nẵng là công trình cáp treo tiêu biểu của Sun Group.

Dĩ nhiên, cảm nhận tùy vào mỗi cá nhân, riêng tôi, tôi không chịu nổi sự xô bồ, đông đúc, chen lấn ở đó. Tôi không chịu nổi mùi nước tiểu nồng nặc trong bán kính 50m chung quanh khu vực vệ sinh. Tôi không chịu nổi sự giả tạo, rẻ tiền trong những kiến trúc giả cổ, giả Tây mà chưa đến tầm. So với những ấn tượng tuổi thơ tôi có về Bà Nà, thì ngọn đồi hôm nay đã xuống cấp trầm trọng.

Một dự án khác của Sun Group cũng đang làm là cáp treo lên Fansipan. Hồi trước, khi tôi leo Fan, trời lạnh mà mồ hôi ướt đẫm lưng áo. Chính những vất vả đó khiến giây phút đứng trên đỉnh thật xứng đáng. Bạn tôi, Đỗ Tường Duy- một “phượt thủ”, cũng khẳng định: Fansipan đẹp không chỉ vì đỉnh núi cao, mà còn vì con đường lên đỉnh lắm thăng trầm.

Những rừng trúc, hoa đỗ quyên, hay đơn thuần chỉ là những tảng đá như tấm lưng người khổng lồ. Hôm nay, xe ủi lên vạt rừng, tróc cây, xây khu vui chơi, ẩm thực, sân golf 18 lỗ và khách sạn 5 sao. Bạn của Duy đang leo Fansipan báo lại, mái nhà Đông Dương đang biến thành bãi rác công nghiệp. Liệu chúng ta có để Sơn Đoòng biến thành nạn nhân tiếp theo?

Mà chưa kể, khác với Fansipan, rất nhiều sinh vật trong hệ sinh thái của Sơn Đoòng còn chưa được nghiên cứu và ghi nhận hết. Hủy hoại những sinh vật này là có tội với khoa học thế giới.

Nhìn rộng ra khỏi biên giới Việt Nam, công trình cáp treo Zhongtianmen lên đỉnh núi Taishan của Trung Quốc cũng bị lên án kịch liệt. Giáo sư Xie Ninggao - Trưởng Trung tâm Nghiên cứu di sản thế giới của Đại học Bắc Kỳ gọi cáp treo này là “vết sẹo lên vẻ đẹp của tự nhiên” hủy diệt thảm thực vật lên đến 19.000m2; trong số đó có hằng trăm thực vật đơn bào không thể phục hội lại được. Liệu chúng ta có muốn lặp lại sai lầm này?

3. Cân bằng nội địa- quốc tế

Một trong những lý do của Sun Group là hình thức thám hiểm hiện tại của Sơn Đoòng phục vụ được quá ít đồng bào Việt Nam, vì 2 lý do: Giá tiền và sức khỏe. Tuy nhiên, thống kê năm vừa rồi của Tổng cục Du lịch cho thấy lượng khách Việt Nam đi châu Âu lên đến vài trăm nghìn lượt. Tạm tính, trong số đó một nửa là tự túc, nửa qua các công ty lữ hành thì giá trung bình cũng 3.000USD cho một tuần ở xứ người. Đó là chưa kể lượng khách đi Mỹ, Nhật, Úc hay các nước khác có mức phí tương đương. Nói nôm na, người Việt mình đâu có nghèo.

Vậy phải chăng người Việt mình yếu? Đúng là so với thế giới, thể trạng mình không bằng ai, nhưng nếu leo trèo và đi bộ một tuần mà cũng không nổi thì khó tin quá. Người lớn tuổi nhất từng chinh phục Sơn Đoòng là một bác người Mỹ 75 tuổi. Chả lẽ hầu hết người Việt Nam ta đều yếu hơn ông cụ 75? Không đúng! Năm 2012, Nguyễn Sơn Lâm chinh phục thành công nóc nhà Đông Dương trên chiếc nạng gỗ của mình.

Và ngay cả nếu bạn chưa đủ tiền thật, chưa khỏe mạnh cường tráng thật, thì bạn vẫn có thể dành dụm. Tôi chỉ là một cô giáo, cao vỏn vẹn một thước rưỡi. Nhưng tôi tiết kiệm và tập thể dục suốt 3 năm trời để một ngày được bước chân đến Sơn Đoòng. Tiền có thể để dành, sức khỏe có thể rèn luyện, nhưng một khi thiên nhiên đã chết thì không thể cứu lại được.

4. Quyền sở hữu

Khi Việt Nam nhận danh hiệu “Di sản thiên nhiên thế giới” của UNESCO trao tặng cho Vườn quốc gia Phong Nha- Kẻ Bàng chính là Việt Nam đang nhận trách nhiệm bảo vệ di sản và di sản đó thuộc về thế giới, thuộc về loài người. Đừng vì lợi ích của một nhóm nhỏ mà đánh mất giá trị lâu dài. UNESCO đã từng cảnh báo tước lại danh hiệu của cố đô Huế và vịnh Hạ Long cũng vì cách quản lý yếu kém ở những nơi đó. Chẳng lẽ Việt Nam muốn mất luôn Phong Nha – Kẻ Bàng hay sao? Chỉ cần một cây đinh thô bạo đóng vào Sơn Đoòng là di sản ấy mất tính thiên nhiên và đứng trên bờ vực mất luôn danh hiệu.

5. Giá trị của thiên nhiên

Suy cho cùng, mục đích tối thượng của thiên nhiên không phải lúc nào cũng để phục vụ kinh tế cho con người. Có những giá trị lớn hơn đồng tiền. Và trên thế giới họ đã ý thức được điều đó. Ví dụ: Hang Leschugilla của Mỹ đã đóng cửa vĩnh viễn đối với khách du lịch. Bởi vậy tôi mong chúng ta đừng biến mọi thứ thành tiền, đừng khai thác tận gốc, đừng nhìn ngắn hạn và đừng vin vào cái nghèo!