Áp lực tăng giá điện từ sau tháng 6 là có?

Việc điều chỉnh giá điện bán buôn của Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) bán cho các Tổng công ty Điện lực sẽ không ảnh hưởng và làm tăng giá bán lẻ điện trong năm nay?

Có “dự phòng” tăng giá

Ông Đinh Quang Tri, Phó tổng giám đốc EVN cho biết, giá điện bán buôn do Bộ Công thương công bố chỉ là giá nội bộ trong EVN, không ảnh hưởng đến giá điện bán lẻ bình quân cho người tiêu dùng, cũng không có nghĩa tăng giá điện bán buôn là sẽ phải tăng giá điện bán lẻ.

“Hiện EVN không có bất cứ đề xuất nào về việc xin điều chỉnh giá điện trong năm 2016”-ông Tri nói.

Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên Dân Việt, ông Trần Viết Ngãi-Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho biết, “áp lực tăng giá điện từ sau tháng 6 trở đi là có!”.

Ông Ngãi nói: “Thị trường điện năm nay vẫn có "dự phòng" tăng giá vì diễn biến thời tiết khô hạn, xâm nhập mặn (đặc biệt là Nam bộ và ĐBSCL) diễn ra trầm trọng, ảnh hưởng tới nguồn điện giá rẻ là thủy điện. Đến thời điểm này, miền Trung và Tây Nguyên đã có mưa, có nước cho thủy điện phát. Tương tự, các nhà máy thủy điện ở miền Bắc cũng đã “đỡ hơn” nên lượng thủy điện thiếu hụt đến thời điểm này không quá lớn, chưa tạo ra áp lực phải tăng giá điện, ít nhất là đến hết tháng 6, 7.2016”.

Ông Ngãi cho biết, EVN đã phải xây dựng thêm một số nhà máy điện than để đáp ứng nhu cầu điện cho miền Nam, trong bối cảnh nguồn điện khí không tăng lên. “Sức ép của việc tăng giá nằm ở chỗ EVN phải chạy điện dầu nhiều, nếu lỗ quá thì vẫn phải tăng giá. Giá điện bán buôn của EVN cho 5 Tổng công ty điện lực đã được điều chỉnh tăng. Dù đây là “giá nội bộ của EVN”, nhưng cũng ít nhiều cho thấy, áp lực tăng giá điện và EVN đang phải cố gắng tiết giảm mọi chi phí hoạt động kinh doanh của mình để không phải kiến nghị Chính phủ tăng giá, trước mắt là đến hết tháng 6, 7.2016", ông Ngãi nói.

GS.Viện sĩ Trần Đình Long-Phó chủ tịch Hội điện lực Việt Nam cũng phân tích: “Việc tăng giá điện bán buôn của EVN chắc chắn ảnh hưởng tới giá đầu vào của các công ty bán lẻ điện. Các doanh nghiệp bán lẻ này sẽ phải chịu chi phí giá điện tăng lên, tùy anh bán lẻ ở cấp điện áp nào với tỷ lệ tăng giá bao nhiêu. Tuy nhiên, giá điện bán lẻ do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và quyết định nên chắc chắn các công ty điện lực không có quyền tăng giá bán lẻ lên theo”.

Không kiến nghị, nhưng…

EVN không kiến nghị tăng giá điện nhưng chính tập đoàn này không ít lần lưu ý, tăng trưởng tiêu thụ điện đang ở mức 12 - 13%/năm nên áp lực đầu tư cho ngành điện rất lớn và tạo sức ép tăng giá điện cũng rất lớn.

Thực tế, tính toán của EVN cho biết, năm nay nguồn thủy điện có giá rẻ nhất thiếu hụt ước khoảng 2,5 tỉ kWh. EVN đã phải liên tục điều chỉnh cơ cấu sản lượng các loại nguồn điện, trong đó điện giá rẻ chiếm tỷ lệ ít dần đi. Cụ thể nhất, mùa khô năm 2016, thủy điện được EVN dự kiến chỉ còn chiếm tỷ lệ 29,14% cơ cấu nguồn toàn hệ thống (trước khoảng trên dưới 40%). Nhiệt điện than chiếm 40,84% cơ cấu nguồn toàn hệ thống. Nhiệt điện khí chiếm 27,71% cơ cấu nguồn toàn hệ thống; còn lại là mua điện từ Trung Quốc và từ các nguồn khác.

Ngay từ cuối năm 2015, EVN đã phải chạy điện dầu với giá thành cao. EVN dự tính sản lượng điện thương phẩm năm 2016 sẽ tăng trưởng ít nhất tới 11- 12% so với năm 2015 thì không thể có giá thành điện cung ứng rẻ. Giá thành của điện chạy dầu, theo ông Ngãi lên tới khoảng 3.000-4.000 đồng/kWh, gấp cả gần chục lần so với nguồn điện giá rẻ như thủy điện. “Điện chạy dầu nhiều và lỗ chắc chắn EVN sẽ phải kiến nghị tăng giá”-ông Ngãi cho biết.

Chưa kể, các tác động do điều chỉnh tỷ giá cũng tác động tới giá thành sản xuất điện, giá bán than cho sản xuất điện tăng từ năm 2016, tăng giá khí trong bao tiêu, tăng thuế tài nguyên nước, tăng chi phí môi trường rừng… Riêng biến động tỷ giá năm 2015 đã làm tăng chi phí của ngành thêm 12.000 tỷ đồng. Trong đó, 2.000 tỷ đồng là khoản phải thanh toán ngay trong năm 2015; 10.000 tỷ đồng còn lại là số tiền đội lên từ các khoản vay ngoại tệ dài hạn. Đây là những yếu tố chưa được đưa vào cân đối trong giá bán điện hiện hành. Các yếu tố này sẽ tạo áp lực lớn lên tình hình tài chính của EVN trong năm nay.

Ông Trần Viết Ngãi cho biết, thực chất ngành điện chỉ đang lãi khá ở thủy điện còn điện than và khí lãi rất ít (lượng khí cung cấp cho phát điện cũng chỉ đạt 60%); điện dầu đang lỗ nặng hoàn toàn.

Năm 2015, giá điện đã tăng lên 1 lần, mức 7,5% (tương ứng với gái 1.622,05 đồng/kWh). Tuy nhiên, “mức giá điện của năm 2015 vẫn chưa phải giá thị trường". Đây là trả lời của nguyên Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng trước Quốc hội hồi tháng 6.2015 khi giá điện vừa tăng.

Giá bán điện bình quân năm 2015 được chính EVN công bố là 1.629,8 đồng/kWh (giá chưa kiểm toán). EVN tính toán rằng giá bán điện bình quân cho năm 2016 dự kiến cao hơn 21 đồng so với giá bình quân thực tế năm 2015. EVN nêu giá điện bình quân dự kiến năm 2016 là 1.651,2 đồng/kWh. Mức giá này cao hơn giá điện bình quân thực tế năm 2015 mà EVN thu được từ 21,2-21,4 đồng/kWh; còn so với giá bình quân được Chính phủ điều chỉnh hồi tháng 3.2015 (là 1.622 đồng/kWh) thì mức giá chỉ tiêu năm 2016 cao hơn gần 30 đồng/kWh.

Như vậy, người dân sẽ phải hiểu thế nào về thông tin không tăng giá điện trong năm nay của EVN, nhất là khi giá điện bán buôn đã tăng?