Trở về từ vùng biển bắc Hoàng Sa sáng 12/8, ngư dân Hồ Văn Hoàn, 54 tuổi, trú xã Trung Giang (Gio Linh, Quảng Trị) kiểm đếm chuyến này đánh được 50 tấn cá nục gai, thu gần 400 triệu, là chuyến biển hiếm hoi có chút lãi sau bốn tháng liên tục chỉ hòa và lỗ từ đầu năm 2019.

Năm 2016, thực hiện chủ trương đóng mới, nâng cấp tàu cá để vươn khơi bám biển theo nghị định 67, ông Hoàn được vay hơn 19 tỷ đồng từ ngân hàng BIDV chi nhánh Quảng Trị, lãi suất ưu đãi 1% mỗi năm, trả dần trong 16 năm.

Nhưng, năm đầu ra khơi trên "tàu 67", do chưa quen với thiết kế tàu vỏ sắt, ngư lưới cụ liên tục bị rách, ông phải tu bổ tàu, tinh chỉnh thiết kế mất cả tỷ đồng.

Đánh được cá hay không, ông Hoàn cũng phải trả công 15-20 người, mỗi người 4 triệu đồng cho chuyến đi 20 ngày; cộng tiền dầu, thức ăn, đá trữ đông... mỗi chuyến biển ông phải chi hơn 200 triệu đồng. "Nếu thu dưới 250 triệu đồng, chủ tàu cầm chắc lỗ vốn", ông Hoàn nói. Năm đó, ông trả nợ ngân hàng được 200 triệu đồng, trong khi khoản cam kết là 1,3 tỷ đồng cả lãi và gốc mỗi năm.

Năm 2018, tình hình đánh bắt hải sản khá hơn song ông Hoàn cũng chỉ trả tiếp được 850 triệu đồng; đến nay khoản nợ xấu cộng dồn là 1,9 tỷ đồng cả gốc và lãi quá hạn.

"Càng đi càng lỗ", thuyền trưởng Trần Việt Hùng, cùng tổ đội đánh bắt xa bờ với ông Hoàn than. Cập bờ đêm 11/8  sau chuyến biển hơn 15 ngày, ông Hùng thu về 280 triệu đồng. Các chuyến trước đó, tàu ông Hùng chỉ thu 150-170 triệu đồng, chưa đủ bù chi phí.

Ông nhẩm tính, chuyển từ tàu vỏ gỗ công suất 320 CV sang tàu vỏ thép 829 CV, chi phí lao động, ngư cụ tăng gấp rưỡi, nhiên liệu nhiều gấp ba, bảo trì ngư cụ tăng gấp đôi, bảo trì tàu tăng gấp 5 lần... Phần thu nhập tăng thêm dù gần gấp đôi so với trước nhưng đổ gần hết vào chi phí, lợi nhuận còn lại rất ít.

Vay 16,7 tỷ đồng từ khi hoạt động năm 2016 đến nay, ông chỉ trả ngân hàng được 700 triệu đồng, khoản nợ quá hạn là 2,1 tỷ đồng.

Tương tự, vợ chồng bà Nguyễn Thị Hương (50 tuổi) trú thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh, nói năm đầu tiên đóng tàu mới nhà bà trả nợ được 1,5 tỷ đồng, nhưng hai năm nay chỉ trả được 400 triệu mỗi năm. Nợ quá hạn nhà bà là gần 1,9 tỷ đồng của khoản vay 14,4 tỷ đồng.

Tại Thừa Thiên Huế, ngư dân Trần Văn Chiến (52 tuổi, xã Phú Thuận, huyện Phú Vang) bán con tàu gỗ 320 CV hành nghề lưới vây, vay 17 tỷ đồng để đầu tư vỏ sắt 822 CV.

Ngày mới nhận tàu, ông phấn khởi khi tàu được thiết kế đẹp, chắc chắn, có chỗ ăn ngủ rộng rãi cho thuyền viên và kỳ vọng sẽ nhanh chóng trả hết nợ. Tuy nhiên, sau ba năm, ông Chiến mới trả được gần 450 triệu đồng, số nợ quá hạn của ông là hơn 700 triệu đồng.

"Suốt một năm qua tôi không có tiền trả nợ. Hai tháng nay, tàu phải nằm bờ vì không thuê được lao động. Bây giờ ngân hàng về thu hồi lại tàu thì tôi cũng đành chịu", ông nói.

Cũng như ông Chiến, năm 2017, ngư dân La Văn Thoạn (thị trấn Thuận An, huyện Phú Vang) vay hơn 7,8 tỷ đồng đóng tàu công suất 700 CV. Thu không đủ chi, một năm qua, tàu ông Thoạn nằm bờ, nợ quá hạn của ông là hơn 1,4 tỷ đồng.

Còn ông Phan Thu (xã Bình Minh, huyện Thăng Bình, Quảng Nam) từng là ngư dân điển hình tiên tiến của tỉnh với nghề câu mực khơi bằng tàu vỏ gỗ. Nhờ đó, năm 2014, ông Thu vượt qua hàng chục hồ sơ khác để được phê duyệt khoản vay hơn 10 tỷ đồng đóng tàu vỏ thép, đánh lưới rê. 

Sau mấy chuyến biển, ông Thu nhận ra thiết kế con tàu có nhiều nhược điểm, không phù hợp với nghề lưới rê, cộng với giá cả hải sản xuống thấp nên càng ra khơi thì ông càng thua lỗ.

Đến tháng 6/2017, tàu của ông hỏng hộp số và phải nhờ tàu bạn lai dắt về Đà Nẵng sửa chữa. Sau đó, ông Thu để tàu nằm bờ. Từ chỗ là một thuyền trưởng nổi tiếng ở địa phương, để có tiền nuôi gia đình, ông Thu phải đi làm thuê trên tàu vỏ gỗ cho người khác. Gần đây, ông nghỉ việc rồi về nhà phụ giúp vợ buôn bán nhỏ qua ngày.

Theo ông Thu, trước nguy cơ bị ngân hàng kiện ra tòa, ông đã đến làm việc tại tổ hòa giải, trình bày nguyện vọng thanh lý con tàu để trả nợ. 

Cũng tham gia đóng tàu vỏ thép theo nghị định 67, năm 2016, ông Đỗ Văn Tiến (xã Duy Vinh, huyện Duy Xuyên) vay ngân hàng 15,2 tỷ đồng. 

Hai năm qua, tàu hành nghề lưới rê hỗn hợp công suất 850 CV của ông Tiến ra khơi 12 chuyến. "5 chuyến có lãi chút đỉnh, 5 chuyến lỗ và 2 chuyến hòa vốn", ông Tiến nói. Đầu năm 2018, ông Tiến để tàu nằm bờ vì không có tiền ứng trước 10 triệu đồng cho 15 lao động trên tàu.

Ở xã Duy Vinh, ngoài ông Tiến còn có ngư dân Trần Đậu, Phạm Hiên và Đỗ Văn Thành được vay vốn của BIDV chi nhánh Quảng Nam để đóng tàu vỏ thép. Nay mỗi chủ tàu đều có nợ xấu khoảng 14 tỷ đồng, trong đó 2 tàu nằm bờ, 2 tàu đánh bắt gần bờ nhưng không hiệu quả.

Ông Ngô Tấn - Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Nam cho biết, tỉnh có 63 tàu đóng mới, trong đó 37 tàu vỏ thép, 24 tàu vỏ gỗ và 2 vỏ composite với tổng số tiền gần 730 tỷ đồng. Hiện các chủ tàu trên địa bàn đang nợ quá hạn số tiền 200 tỷ đồng.

Phó chủ tịch thị trấn Thuận An (huyện Phú Vang, Thừa Thiên Huế) Ngô Văn Đủ đề xuất ngân hàng thu hồi tàu của ông Thoạn và một số chủ tàu chậm trả nợ.

Với Quảng Trị, ngư dân được vay gần 437 tỷ đồng để đóng mới một tàu dịch vụ hậu cần, 24 tàu đánh bắt (17 tàu vỏ thép, 7 tàu vỏ gỗ) và nâng cấp 93 tàu. Trong đó, riêng BIDV chi nhánh Quảng Trị cho vay trên 178 tỷ đồng để ngư dân đóng mới 11 tàu cá công suất lớn, nâng cấp 9 tàu.

"Trong 11 chủ tàu, chỉ một người trả nợ đúng hạn, 10 người là nợ xấu. Từ cuối tháng 6/2019, chúng tôi đã gửi văn bản đến cơ quan chức năng, thông báo dự kiến khởi kiện 3 trong số 10 chủ tàu này", ông Dương Văn Hà, Phó giám đốc BIDV chi nhánh Quảng Trị nói.

Theo VNEpress