Đình Triều Hội ở Hà Nam, chứng tích cuộc biểu tình đòi giảm sưu cao, thuế nặng của nông dân

Lịch sử đình Triều Hội

Đình Triều Hội thuộc xã Bồ Đề (huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam), ngôi đình được xây dựng cạnh đê 63, gần bờ sông Châu, cách huyện Bình Lục 8 km và cách thành phố Nam Định khoảng 10km về phía Tây Bắc.

Tổng diện tích khu di tích lịch sử đình Triều Hội là 6.133m2, được chia thành 2 khu. Khu một là khu di tích đình Triều Hội, khu 2 là khu Nhà bia tưởng niệm và các công trình phụ trợ khác.

Đình Triều Hội nơi thờ cúng hai vị thành hoàng làng. Một vị là Cao Mang tôn thần, tướng tài nhà Trần và một vị là Trần Xuân Vinh đỗ đệ nhị giáp tiến sĩ được bố làm quan dưới triều vua Lê Thánh Tông, niên hiệu Hồng Đức. Thần phả của hai vị thần nay đã thất lạc, song dân làng vẫn truyền tụng câu chuyện kỳ là về vị tiến sĩ đời Lê Trần Xuân Vinh.

Truyền thuyết kể rằng, sau khi đỗ tiến sĩ, trên đường về thăm quê bằng đường sông Châu, thuyền của ông và cha mẹ ông đều bị lật, cả nhà bị chết đuối, xác ông trôi vào Bãi Nhót. Chính vì thế dân làng lập một ngôi miếu nhỏ để thờ ông.

Ngôi miếu rất linh thiêng nên dân làng đã xin chân nhang về lập đình thờ ông làm thành hoàng. Như vậy, theo truyền thuyết và theo suy luận logic thì vị thần Cao Mang đời Trần chắc đã được thờ từ trước, sau khi có miếu thờ vị tiến sĩ triều Lê thì lập đình cùng phối tự hai vị thần này.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng (hiện trông coi đình Triều Hội) cho biết: "Đình Triều Hội có kiến trúc theo kiểu chữ tam như: Tiền đường năm gian, cung đệ nhị năm gian và chính tẩm ba gian. Ngôi đình đã được tu bổ nhiều lần và trên thượng lương có ghi một lần tu sửa vào niên hiệu Thiệu Trị thứ sáu".

"Tiền đường năm gian, được lợp bằng ngói nam, bờ nóc được đắp lưỡng long chầu nguyệt. Bộ khung cửa đình được dựng bằng gỗ lim. Nền nhà được lát bằng gạch chỉ soi ống tơ đúng với phong cách cổ kính của đình làng Việt Nam". Ông Hùng cho biết thêm.

Cũng theo ông Hùng thông tin, bộ cửa đình Triều Hội được làm theo kiểu bức bàn, trên song dưới lùa. Cung đệ nhị được sửa chữa nhiều lần, chạm khắc chỉ còn lại trên các câu đầu, xà nách 4 kẻ với các mô típ hoa văn cách điệu đơn giản. Chính tẩm 3 gian được thiết kế bằng gỗ lim như tòa tiền đường tuy chạm khắc ở đây không cầu kỳ bằng.

Nơi giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước

Đình Triều Hội, nơi tập hợp và nổi tiếng trống mở đầu cuộc mít tinh, tuần hành thị uy ngày 20/10/1930, đây là cuộc đấu tranh chính trị lớn nhất của nông dân tỉnh Hà Nam, trong cao trào cách mạng 1930-1931.

Đây là cuộc đấu tranh phong phú, kết hợp nhiều hình thức như: Diễn thuyết tuần hành, biểu dương lực lượng, treo cờ Đảng, rải truyền đơn…Để hưởng ứng cao trào cách mạng Xô Viết Nghệ Tĩnh và phong trào đấu tranh của nông dân Tiền Hải (tỉnh Thái Bình). Cũng như của Đảng bộ và quần chúng cách mạng tỉnh Hà Nam.

Với thắng lợi của cuộc mít tinh tuần hành ngày 20/10/1930, của nông dân Bồ Đề có tiếng vang lớn trong cả nước, đã giáng đòn mạnh mẽ vào bộ máy thống trị của chế độ phong kiến và đế quốc Pháp, cùng bè lũ tay sai bán nước.

Qua cuộc đấu tranh này nói lên tinh thần dũng cảm và ý thức tổ chức, lòng tin của quần chúng với Đảng. Đây còn là một thử thách, một cuộc tập dượt trong đấu tranh công khai, bán vũ trang của Đảng.

Đã 93 năm trôi qua, những người dân xã Bồ Đề (huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam), tham gia cuộc biểu tình, thị uy lực lượng đấu tranh đòi giảm sưu cao, thuế nặng, ủng hộ phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh và cuộc đấu tranh của nông dân huyện Tiền Hải (Thái Bình) ngày nào không còn nhiều nữa.

Nhưng ngôi đình Triều Hội (hiện nay là thôn 4, xã Bồ Đề), nơi vang lên tiếng trống sáng 20/10/1930, mở đầu cuộc biểu tình vẫn uy nghiêm đứng đó như một nhân chứng lịch sử.

Đình Triều Hội không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, là niềm tự hào của người dân xã Bồ Đề, mà còn là địa chỉ "về nguồn", là nơi giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước…cho các thế hệ sau.

Đình Triều Hội (Khu Di tích Cách mạng Bồ Đề) đã được Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử-Văn hóa cấp Quốc gia ngày 18/1/1988.