Gu thưởng thức món bánh đúc của người Hà Nội

Giới trẻ nghe đến bánh đúc cứ ngỡ nó là món quê nhà nhưng trong Miếng ngon Hà Nội của Vũ Bằng thì bánh đúc được nhà văn dành cho những lời tán tụng hết mực. Mà Vũ Bằng là dân Hà Nội sành ăn đấy thôi. Những người lớn tuổi hơn một chút thì nhớ dư vị bánh đúc trong tiếc nuối “Giờ khó kiếm được bánh đúc mà ăn”.

Bánh đúc có lẽ là món ăn có nguyên liệu đơn giản nhất. Không thấy có chuyện tích nào về bánh đúc nhưng dân gian xưa đã có câu “Bánh đúc, cá kho bán bò trả nợ”. Chắc chắn loại bánh được làm từ hạt gạo với cung cách hết sức giản đơn này có từ rất sớm. Bao đời qua vẫn không ai cách tân hình dáng, cách làm, cách ăn bánh đúc. Tất cả vẫn cứ như ngàn xưa, mộc mạc, giản dị. Mà cũng khó có thể kể ra loại bánh nào rẻ hơn bánh đúc. Còn về độ mát thì phải dành lời cho người sành ăn như Vũ Bằng: “Bánh đúc mát cái mát của Đông Phương, thâm trầm và hiền lành chứ không rực rỡ và kêu gào ầm ĩ”.

Bánh đúc đơn giản là thế nhưng dưới gu ẩm thực đa dạng của người Hà Nội thì lại có rất nhiều cách để thưởng thức. Phổ biến nhất là ăn bánh đúc với nộm, ăn bánh đúc với nham, bánh đúc chấm tương và bánh đúc hành mỡ. Mỗi loại lại có một cái thú riêng mà ai đã một lần ăn thì khó lòng quên.
Ai thích thưởng thức trọn vẹn cái mát “dịu dàng, thơm tho, bát ngát như hít hà cả hương thơm của một vườn rau xanh vào lòng” thì hãy chọn cho mình bánh đúc ăn kèm với nộm. Miếng bánh bóng, giòn lại thoang thoảng mùi thơm của giá trần, của vừng rang, của chanh cốm thì còn gì bằng. Thêm một ít rau ghém, một tí chuối non thái nhỏ để món ăn phảng phất mùi ngan ngát. Mấy thứ nguyên liệu đồng quê đơn giản vậy thôi mà đã làm thành một món ăn say lòng người thành phố. Người Hà Nội đặc biệt thích món bánh đúc nộm này.

Bánh đúc nham cũng gần giống bánh đúc nộm nhưng ngấy hơn một chút. Có khác là ở chỗ người ta thay giá trần bằng hoa chuối bao tử thái nhỏ, gia giảm thêm một tí mắm chưng. Án bánh đúc theo cách này lại được thưởng thức cái cảm giác nhẹ nhõm, lâng lâng.

Bánh đúc mỡ hành được ăn kèm với đậu rán để nguội, chấm một thứ nước mắm chua dầm ớt. Nếu thiếu đậu có thể thay bằng thịt quay hoặc chả lợn. Tuỳ theo sở thích từng người mà có thể ăn nóng hoặc nguội nhưng cái độ ngậy thì ăn kiểu gì vẫn cứ vẹn nguyên. Nhưng có lẽ được chuộng nhất là bánh đúc chấm tương. Món này vừa ngon lại vừa rẻ tiền, mà cũng thể hiện được rõ nhất cái nét chân quê mộc mạc của thứ quà bánh dân dã. Cứ một đĩa bánh đúc, một bát tương là ngồi xì xụp, thấy đời thật đơn giản. Ai thích ăn cay thì dầm thêm tí ớt cho nổi vị hoặc muốn đậm đà hơn thì thêm miếng đậu phụ nguội xé nhỏ.

Đậu mềm, tương dịu ngọt, bánh đúc không mỡ màng nên dễ ăn và không ngán. Cái món quà ấy mà ăn vào một buổi trưa hè thì có khác gì người hiện đại uống một ly trà mát lạnh. Đến bây giờ, bánh đúc vẫn còn bán nhưng rất hiếm và có lẽ cái hương vị ngày nào của nó cũng không còn nguyên vẹn. Vậy nên món quà quê thơm ngon ấy mãi còn là những dư vị khó quên của một thời, một đời.