Một làng cổ của Vĩnh Phúc có cái quán thờ ông bà Đơi giấu vua hiệu Cảnh Hưng, đó là ông vua nào?

Đến thời Trịnh Giang nối ngôi chúa, lộng hành bạo ngược, làm nhiều việc ác, gây mất lòng người, lại tin dùng hoạn quan, gian nịnh khiến chính sự đổ nát, rối loạn, tôn thất bất bình, xã tắc loạn lạc, nhân dân ly tán, nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra. 

Lo sợ cho tương lai của thái tử Duy Diêu, thái phi họ Vũ đã ngầm giao thái tử Duy Diêu cho quan ngự sử Bùi Tuấn Vũ mật sai người đưa về lánh nạn ở nhà Bính quận công Vũ Tất Thận ở xóm Đơi, làng Thượng Trưng. Thái tử được giao cho hai ông bà bán quán nước ở xóm Đơi nuôi giấu. 

Thái tử Duy Diêu được hai ông bà đùm bọc, ngày ngày đốt lửa nấu nước pha trà, tiếp nước cho khách qua đường nghỉ chân ở quán.

Trịnh Doanh quan tâm đến việc thu phục lòng dân. Vào mùa hạ năm 1740, Trịnh Doanh đón thái tử Duy Diêu, con trưởng của vua Lê Thuần Tông đang ẩn náu ở xóm Đơi, Thượng Trưng về cung, ép Lê Ý Tông phải truyền ngôi cho thái tử Duy Diêu. Thái tử Duy Diêu lên ngôi vua, hiệu là Lê Hiển Tông, đặt niên hiệu là Cảnh Hưng.

Từ đó đến nay hương khói không dứt, linh thiêng muôn đời tỏa khắp, dù không đặt duệ hiệu nhưng nhân dân khắp nơi trong trấn Sơn Tây về đây cầu tự đều trân trọng kính lễ với tên nôm là: ông Đơi, bà Đơi.

Năm 1764 tuần phủ Bùi Đạo Khoan đứng ra quyên góp tiền của xây dựng lại quán Đơi, khơi giếng Trường Sinh phía trước quán Đơi thành hình gương tròn và trồng cây cảnh. 

Năm 1907, quán Đơi đã là một điểm di tích có ý nghĩa tiêu biểu về mặt tâm linh, tín ngưỡng của địa phương, được nhắc đến trong tác phẩm Phong cảnh xã Thượng Trưng - thơ chữ Nôm do cụ đồ Quýnh - tục danh Bùi Tỉnh Hiên viết, như sau:

Năm 1936, tòa soạn các báo cách mạng: Bạn Dân, Tin Tức, Đời Nay được chuyển về Thượng Trưng, quán Đơi trở thành điểm giao liên giữa các cán bộ Đảng và các gia đình cơ sở cách mạng ở Thượng Trưng, Phú Hạnh, Vũ Di. 

Trong những năm 1940-1941, đây là điểm giao liên đón đưa, đi về của các đồng chí cán bộ Trung ương và địa phương: Hoàng Quốc Việt, Khuất Thị Bưởi, Trần Tử Bình, Kim Ngọc, Lê Xoay khi hoạt động cách mạng ở cơ sở. Đến cuối năm 1951, quân Pháp đánh chiếm Thượng Trưng, phá quán Đơi, lấp đường cầu Chảy để tiến quân vào làng. 

Năm 2004, nhân dân và chính quyền địa phương phục hồi lại quán Đơi và việc thờ cúng. Năm 2017, quán đơi được tu bổ, tôn tạo có kiến trúc như hiện nay.

Phía trong gian giữa được nâng sàn lên cao làm khám thờ, bên trong đặt tượng và đồ thờ. Phía trên khám thờ có ba chữ Hán lớn “Thần tại thượng”. Hai cột ở hai bên khám có câu đối chữ Hán “Tầm xuân xuân khả cảnh - kỳ phúc phúc lai thành”. 

Vì mái theo kiểu thức kẻ truyền. Mái lợp ngói mũi truyền thống. Chính giữa bờ nóc có hình “lưỡng long triều nguyệt”, hai rồng chầu vào mặt nguyệt có hình Thái cực đồ, mô tả cho thuyết âm dương, đặc tính của Đạo giáo, thể hiện sự ảnh hưởng của đạo Lão hay đạo giáo vào đời sống của nhân dân nơi đây. Trước quán có sân rộng lát gạch đỏ. Qua khoảng sân là giếng cổ Trường Sinh, nước trong vắt, mạch nước luôn dồi dào, thịnh vượng.