Một lăng mộ có hình dáng lạ ở Quảng Nam, bên trong thờ ngọc cốt loài linh vật của biển cả

Xã Duy Vinh là địa phương có nghề đánh bắt và nuôi trồng thuỷ hải sản quy mô lớn của huyện Duy Xuyên. Ở nơi đây, nhiều thế hệ gắn bó với nghề đi biển và xem đây là nét văn hoá đặc trưng của địa phương.

Lăng Ông-một lăng mộ nằm ở cuối làng Trà Nhiêu, nay thuộc thôn Trà Đông, xã Duy Vinh, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Ảnh: T.N.

Đối với người dân đi biển ở miền Trung nói chung và Quảng Nam nói riêng, họ quan niệm những lần gặp nạn trên biển nhưng may mắn trở về an toàn là nhờ có Cá Ông (cá heo, cá voi) giúp đỡ. Chính vì thế, mỗi khi Cá Ông luỵ (mất) bờ, ngư dân nào phát hiện phải có bổn phận chôn cất, làm đám tang như chính cha mẹ của mình.

Xác cá sẽ được tắm bằng rượu, liệm bằng vải đỏ và được mai táng tại các đụn cát gần biển. 

Hằng năm, người dân địa phương chọn ngày Cá Ông lụy bờ để làm lễ tế Cá Ông, bày tỏ sự biết ơn và cầu mong về một mùa đánh bắt bội thu, vươn khơi thuận buồm xuôi gió.

Theo những ngư dân trong làng, Cá Ông là thần Nam Hải luôn đứng ra bảo vệ họ trước sóng gió, uy lực của biển khơi, che chắn cho thuyền bè an toàn trở về nhà. 

Đây cũng chính là lý do mà ngư dân mang ơn Cá Ông và tin vào sự hiển linh của loài linh vật này.

Lễ tế Cá Ông (lễ hội nghinh Ông) là tục lệ thường niên để ngư dân thờ cúng linh vật biển, cầu mong về một năm mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng. 

Tại các làng chài ven biển hầu như đều có lăng thờ thần Nam Hải và lễ nghinh Ông được tổ chức hằng năm.

Lăng Ông là nơi thờ Cá Ông, các vong hồn ngư dân gặp nạn ngoài khơi xa và nhiều vị thần biển khác. Ảnh: T.N.

Ông Trần Văn Hỷ (83 tuổi) cho biết: "Trước đây, ngư dân ở Duy Vinh có lập một miếu thờ Cá Ông, nhưng trận lũ lụt lịch sử năm 1999 đã khiến khu vực miếu sạt lở. Sau này người dân xin đất lập lăng mới ở vị trí hiện tại...".

"Năm 2014, bà con nhân dân xã Duy Vinh phấn khởi chào đón Lễ khánh thành Lăng Ông sau 6 tháng xây dựng, với kinh phí người dân quyên góp hơn 800 triệu đồng...", ông Hỷ cho biết thêm.

Hàng năm, dân làng tổ chức 2 đợt lễ để tạ ơn Cá Ông, cầu mong tôm, cá đầy khoang và trở về bình an sau những chuyến biển. Ảnh: T.N.

Lăng Ông được xây dựng theo hình dáng một con tàu đang vươn ra biển, có chiều dài 24m, chiều rộng 8m. Mũi tàu chĩa thẳng ra phía khơi xa, thể hiện tinh thần kiên cường, ý chí vững vàng bám biển, bảo vệ chủ quyền biển đảo Tổ quốc của ngư dân.

Lăng Ông-một lăng mộ ở Duy Vinh góp phần phát huy giá trị văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của làng chài, đồng thời tạo nên điểm nhấn du lịch văn hóa miền biển ở làng Trà Nhiêu. Ảnh: T.N.

Hàng năm, dân làng sẽ tổ chức hai đợt lễ để tạ ơn Cá Ông, với niềm tin thần Nam Hải sẽ phù hộ bà con tôm, cá đầy khoang và trở về bình an sau những chuyến biển. 

Ngoài ra, khi dân chài chuẩn bị ra khơi sẽ đến lăng để thắp nhang, khấn vái thần phù trợ.

Sau nhiều năm chôn cất, một số xương cốt (ngọc cốt) của Cá Ông được dân làng cải táng và đưa vào lăng thờ. Xung quanh khu vực lăng còn rất nhiều bộ xương được chôn cất.

Bên trong Lăng Ông, dân làng không chỉ lập bàn thờ Cá Ông, mà còn cúng những vong hồn ngư dân không may gặp nạn ngoài khơi xa, thờ phụng các vị thần biển khác để cầu mong mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an và an toàn cho người đi biển.

Các chi tiết hoa văn được chạm trổ tinh xảo, sơn son thếp vàng. Trên mái lăng có hình lưỡng long chầu nguyệt và cá chép được đắp nổi rất sinh động. 

Ở cửa vào gian thờ, có một cặp rồng được đúc điêu khắc uốn lượn quanh hai trụ cột nhằm trấn yểm và trừ tà.

Một số xương Cá Ông được người dân cải táng và đem về thờ tại lăng. Ảnh: T.N.

Lăng Ông Duy Vinh là không gian tâm linh của ngư dân miền biển nơi đây, góp phần phát huy giá trị văn hóa tín ngưỡng đặc sắc của làng chài, đồng thời tạo nên điểm nhấn du lịch văn hóa miền biển ở làng Trà Nhiêu.