Nghịch lý: Ngừa được ung thư nhưng diện tích loại củ này đang giảm

Phát biểu tại Hội thảo hợp tác của Trung tâm Khoai tây quốc tế (CIP) tại Việt Nam nhằm hỗ trợ chương trình phát triển nông nghiệp của Bộ NNPTNT sáng 13.7, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh đánh giá, khoai tây, khoai lang nói riêng và cây trồng có củ nói chung là cây quan trọng trong ngành nông nghiệp.

Chính vì vai trò quan trọng đó nên trước đây, khoai tây có diện tích lớn, có lúc đạt xấp xỉ 130.000ha, khoai lang có thời điểm lên đến 400.000ha nhưng hiện nay, diện tích khoai tây, khoai lang có xu hướng giảm dù nhu cầu tiêu dùng vẫn lớn. Thời gian qua, diện tích khoai tây giảm chỉ còn khoảng 1/5 diện tích và khoai lang giảm còn khoảng 1/4 diện tích, thậm chí khoai tây còn phải nhập khẩu với số lượng lớn.

Tiềm năng trồng khoai tây vụ Đông ở nhiều địa phương rất lớn. Ảnh: IT.

“Tại sao trong khi nhu cầu đang cao mà những cây này lại giảm nhanh diện tích. Giá trị xuất khẩu nông sản 6 tháng đầu năm 2018 đạt khoảng 20 tỷ USD, trong khi khoai tây vẫn phải nhập khẩu. Nhu cầu của thị trường về hai loại củ này là rất lớn, chúng ta có nhiều vùng trồng được khoai lang, khoai tây đạt chất lượng tốt mà không phát huy được thì quả là một nghịch lý” – Thứ trưởng Lê Quốc Doanh nêu ý kiến.

Theo Tổng Giám đốc CIP Barbara Wells, khoai tây không chỉ cung cấp tinh bột mà còn có nhiều chất dinh dưỡng, đồng thời cũng là cây tạo ra thu nhập nhanh cho người nông dân. Vì vậy, cần quan tâm tạo ra các giống khoai tây tốt nhằm phục vụ cho mục đích tiêu dùng và chế biến, vừa tăng sản lượng vừa đảm bảo chất lượng khoai tây.

Ông Nguyễn Như Cường – Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết, tại Việt Nam, diện tích khoai tây những năm qua dao động từ 16.700-19.700ha, riêng năm 2017 đạt 19.700ha. Năng suất khoai tây dao động từ 13,5-15,9 tạ/ha; sản lượng dao động từ 237.000 -313.000 tấn.

Diện tích khoai lang có xu hướng giảm do thị trường tiêu thụ bấp bênh. Ảnh: IT.

Với khoai lang, diện tích có xu thế giảm, năm 2013 đạt 135.000 ha, đến năm 2017 còn 121.000ha. Dù vậy, năng suất những năm qua được cải thiện, đạt 100,6 tạ/ha năm 2013, sau đó tăng lên 111 tạ/ha năm 2017; sản lượng dao động từ 1,2 – 1,4 triệu tấn/năm.

Khoai tây ở Việt Nam hiện chủ yếu phục vụ ăn tươi ở thị trường nội địa, xuất khẩu lượng nhỏ sang Indonesia, còn lại những tháng 6, 7, 8, 9 thường nhập khoai tây từ Trung Quốc.

Tại Việt Nam, nhu cầu cho các nhà máy chế biến hiện khoảng 180.000 tấn khoai tây nguyên liệu/năm nhưng sản xuất trong nước chỉ đáp ứng được khoảng 30-40%, còn lại phụ thuộc vào nhập khẩu. Với khoai lang, hiện nay chủ yếu phục vụ cho ăn tươi và xuất khẩu ở dạng thô nguyên củ là chủ yếu.

Theo Cục Trồng trọt, diện tích khoai tây vụ Đông ở nước ta có tiềm năng mở rộng là rất lớn, diện tích đất trồng khoai tây thích hợp, luân canh với 2 vụ lúa nước lên tới hàng trăm nghìn hecta, năng suất 20 tấn/ha, sản lượng đạt trên 2 triệu tấn.

Mục tiêu trong 5 năm tới (2018-2023) diện tích đạt và ổn định khoảng 30.000ha, 5 năm tiếp theo đưa diện tích khoai tây lên 35.000 – 40.000ha. Để đạt được mục tiêu này cần tổ chức hệ thống nhân giống và hoàn thiện công nghệ nhân giống; nghiên cứu hoàn thiện ứng dụng đồng bộ cơ giới hóa. Đồng thời, có chính sách đầu tư hỗ trợ sản xuất giống gốc, giống siêu nguyên chủng, nguyên chủng, hỗ trợ kho lạnh bảo quản giống và thương phẩm.

Với khoai lang, cần tìm kiếm thêm thị trường xuất khẩu bền vững và ổn định. Mặt khác, cần quan tâm đến công tác chế biến, quy hoạch vùng sản xuất thích hợp, chủ động tưới tiêu. Tổ chức sản xuất theo mô hình hợp tác xã, nhóm hộ với sự vào cuộc của doanh nghiệp, hợp đồng minh bạch với nông dân.

Theo các nhà khoa học thuộc Sở nghiên cứu phòng ngừa ung thư Nhật Bản, trong khoai lang có chứa nhiều DHEA rất hiệu quả trong phòng chống ung thư vú và ung thư đại tràng (hay còn gọi ung thư ruột kết). Hàm lượng β-carotene dồi dào trong loại củ này có tác dụng chống bức xạ điện tử. Ngoài ra, hàm lượng chất xơ cao trong khoai lang rất tốt khi điều trị chứng táo bón và phòng ngừa ung thư đại trực tràng.

Trong khi đó, khoai tây cũng được cho là có nhiều tác dụng như: làm sáng da, giảm stress, giảm béo, trị loét dạ dày, phòng ngừa ung thư, chống táo bón...