Rêu nướng - Đặc sản của người Tày

Các món ăn được chế biến từ rêu đá còn được gọi là quẹ. Đây là một món ăn vừa ngon, vừa bổ, lại có hương vị rất riêng.
Theo người dân địa phương, khi đi tìm rêu, họ thường chọn những bãi rêu lớn, bởi ở đó rêu vừa nhiều, vừa ngon. Rêu tươi đem về được vò đập thật kỹ cho sạch nhớt phù sa, sau đó có thể chế biến thành nhiều món.

Chị Hoàng Thị Cấp, xã Xuân Giang, huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang cho biết: “Khi vớt rêu, mình phải đứng ở dưới suối để vớt. Nước cứ chảy từ trên xuống mình lấy tay quơ ngang để lấy, những cái nào non nhất thì mình cầm được còn cái già thì nó vẫn bám ở đá. Rêu này chỉ sống trong 7 ngày thôi. Tức là khi nó mọc lên 3-4 ngày là mình đi vớt được rồi, còn quá 7 ngày nó trở thành màu trắng bệch không ăn được nữa”.

Rêu suối tuy nhiều, nhưng những loại rêu ngon thì ít. Hơn nữa, rêu ăn được cũng theo mùa, bởi vậy đối với bà con nơi đây, rêu cũng là một món ăn quý… Rêu có thể được chế biến thành nhiều món như rêu rán, rêu khô nhưng độc đáo nhất vẫn là món trộn với các loại gia vị rồi đem nướng.

Chị Cấp chia sẻ bí quyết để có món rêu ngon là: “Sau khi xé tơi rêu ra mình mới thái. Gia vị gồm có xả, lá mùi tàu, lá dăm, lá hẹ và có thể cho 1-2 hạt dổi vào cho thơm cùng với muối, mì chính. Mình cần cái gì mình cho vào tuỳ theo khẩu vị của gia đình. Sau khi đập xong hết thì sẽ cho vào trộn lên, tiếp đến cho vào lá gói rồi gắp lên nướng trên than bếp”.

Người Tày thường có câu: "Quẹ chí áp, táp chí hơ", có nghĩa là nướng quẹ phải đặt áp vào than, nước ngọt và thơm của nó chưa kịp rớt xuống thì quẹ đã chín, khi nướng, không phải xoay nhiều lần mà nướng chín một bên, sau đó nướng tiếp bên còn lại. Khi dùng hai ngón tay bấm thấy mềm là quẹ đã chín. Vì rêu ăn được theo mùa nên ngoài việc chế biến rêu tươi, người ta còn phơi khô rêu, cất lên gác bếp để làm món ăn dự trữ. Chỉ khách quý mới được đãi món rêu khô trên gác bếp.

Rêu nướng không chỉ là món ăn được nhiều đồng bào dân tộc ưa thích mà còn có khả năng chữa nhiều bệnh, giúp lưu thông khí huyết, giải độc, giải nhiệt, ổn định huyết áp và tăng cường sức đề kháng.