Tết Nguyên đán xưa vua, chúa Việt Nam phong kiến làm gì, chơi gì, vua Tự Đức chơi trò kêu binh binh

Ví như vào nhà Trần năm Mậu Ngọ (1258) sau chiến thắng quân Mông Cổ xâm lược lần thứ nhất, vua Trần Thái Tông ngày mùng Một Tết Nguyên đán đã thiết triều, cho trăm quan vào chầu, vỗ về dân chúng để yên nghiệp nước, định công ban thưởng cho các tướng lĩnh có công chống giặc ngoại xâm.

Đồng thời không quên quan hệ ngoại giao hữu hảo, vua thân chính đến gặp sứ thần nhà Minh. 

Công việc xong xuôi, vua về cung mặc áo trắng coi chầu, cho dàn nhạc nổi lên điệu Bình Ngô phá trận, các quan mặc cát phục dâng biểu mừng vua, chúc cho muôn họ no đủ, đất nước thái bình. 

Sau này vua Lê Nhân Tông vẫn duy trì lệ tốt đẹp đó, lại đến ngày mùng Ba tết ban đại yến cho quan lại. “Bính Tỵ (1456), mùa xuân, tháng Giêng, ngày mùng Ba bạn đại yến cho các quan, Lạng Sơn vương là Nghi Dân cùng dự” (trích Khâm định Việt sử thông giám cương mục).

Sáng mồng một Tết, tất cả bá quan văn võ tề tựu trước sân điện Thái Hòa mừng vua. Tại các miếu thờ trong vòng 4 ngày, vua đều cho cúng tế, thắp hương nghi ngút, thậm chí mỗi lần cúng phải có 32 món ăn riêng do sở Lý Thiện đích thân nấu. 

Ngoài những nghi lễ trong cung, mỗi dịp Tết đến, các vua thời nhà Nguyễn cũng ra phía Bắc ngoài Hoàng Thành làm lễ Tịch Điền. Trong lễ này, vua cùng các hoàng thân đích thân cày ruộng để làm gương khuyến khích người dân trong nước siêng năng việc đồng áng.

Nếu thẻ rơi trúng sẽ gõ vào trống nhỏ bên dưới, phát ra tiếng “binh, binh”. Tương truyền rằng thời nhà Nguyễn cứ sau buổi yến tiệc trong dịp Tết, vua và các quan thường chơi trò này. Trong số các triều vua, vua Tự Đức và Bảo Đại là hai vua chơi trò này giỏi nhất.

Các quan phải đứng đợi trước cửa nhà mình, khi nghe có tiếng ngựa hí, lục lạc kêu của kỵ mã do vua phái tới thì lập tức mặc áo mão để tiếp lệnh vua. Kỵ mã dâng tráp lên cho quan, trong đó có một bài ngự thi (thơ của vua). 

Quan nhận thơ của vua xong phải ngay lập tức vào vẽ lại bằng giấy hoa tiên. Viên kỵ mã giao xong thơ cho người đầu tiên thì tiếp tục phi ngựa đi giao cho ba vị quan còn lại. Giao thơ cho quan cuối cùng xong, ỵ mã quay lại nhận bài họa của quan đầu tiên và cứ thế cho tới khi nhận hết 4 bức. 

Vua sẽ đợi trong cung để nhận 4 bài thi này, tự mình kiểm duyệt. Sau đó tới ngày đầu năm mới, vua Nguyễn cho cận thần công bố trước văn võ bá quan. Lúc ấy đích thân vua làm giám khảo, chấm bài và ban thưởng.

Theo lời kể của bà Trần Thị Vui, một cung nữ thời đó, sáng mồng Một Tết, vua cùng Nam Phương hoàng hậu sẽ tới cung Diên Thọ thăm và chúc tết Hoàng Thái hậu Đức Từ Cung để tỏ lòng hiếu thảo. Tại đây, vua nghe nhạc trữ tình phương Tây, đánh cờ domino làm cho không khí thêm vui nhộn. 

Sau đó, chiều mùng Một và ngày mùng Hai Tết vua đi ô tô xuống Dạ Lê để đánh golf cùng những người bạn nước ngoài. 

Ngoài ra, vua Bảo Đại còn chơi quần vợt trong sân được xây riêng tại Hoàng thành, biểu diễn Jet ski (chơi motor nước) trên sông Hương ngay những ngày Tết Nguyên đán. Ngay cả trong ngày Tết, vua Bảo Đại vẫn duy trì thói quen chơi thể thao.