Thời vụ và kỹ thuật canh tác – Yếu tố quyết định đến năng suất cây ngô của nông dân tỉnh Sơn La

Thời tiết phức tạp dẫn đến mất mùa cục bộ

Sơn La được biết đến là một trong những tỉnh có diện tích canh tác ngô lớn nhất của cả nước. Bằng việc đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào canh tác cây ngô, năng suất, chất lượng cây ngô đã không ngừng được cải thiện, tăng cao. Theo thống kê, hàng năm Sơn La cung ứng khoảng trên 360.000 tấn ngô hạt phục vụ cho ngành thức ăn chăn nuôi trong nước. Cũng nhờ cây ngô, nhiều người nông dân có thu nhập ổn định, vươn lên thoát nghèo, làm giàu.

Để tìm hiểu về hiện tượng ngô không có hạt, kết hạt kém, PV đã có mặt tại xã Huổi Một, huyện Sông Mã. Thời điểm này, nhiều diện tích ngô trên địa bàn đã chín, bà con đang tập trung thu hoạch cho kịp thời vụ. Tuy vậy, bên cạnh đó, có một số nương ngô của nông dân xuất hiện hiện tượng cây không cho bắp hoặc có bắp nhưng ít hạt. 

Vụ mùa năm nay, gia đình anh Và Bả Ty ở bản Túc Phả, xã Huổi Một, huyện Sông Mã (Sơn La) trồng hơn 4ha ngô trên đất dốc. Anh đã sử dụng 1,5 tạ ngô giống để xuống giống, trong đó có 100kg giống ngô NK6253 do Công ty Syngenta Việt Nam cung ứng; số còn lại là giống ngô CP311 và CP511. Anh Ty cho biết, về cơ bản gia đình anh cũng tuân thủ kỹ thuật canh tác ngô như mọi năm. Tuy nhiên, năng suất nương ngô của gia đình anh giảm khoảng 30% so với mọi năm, giảm chất lượng.

Lý giải về nguyên nhân suy giảm năng suất này, anh Ty cho biết, năm nay thời tiết diễn biến quá bất thường, cộng với kỹ thuật canh tác ngô trên đất dốc chưa thành thục, gần đây chất lượng đất cũng bị suy giảm do quá trình rửa trôi đất, ảnh hưởng đến dinh dưỡng trong đất.

"Năm nay thời tiết khá phức tạp, khoảng thời gian cây ngô cao ngang người, gia đình tôi tiến hành bón phân cho nương ngô. Tuy nhiên giai đoạn này mưa nhiều, phân bón xuống bị nước mưa làm trôi mất, nên thất thoát nhiều, ảnh hưởng đến việc cung cấp chất dinh dưỡng cho cây. Bên cạnh đó, đến khoảng tháng 6, 7 giai đoạn cây ngô đang trổ cờ, thụ phấn thì trên địa bàn lại tiếp tục mưa nhiều, kéo dài trong nhiều ngày dẫn đến cây ngô thụ phấn kém, giảm năng suất"- anh Ty nói.

Cũng tại địa bàn tỉnh Sơn La, gia đình chị Đinh Thị Sinh ở bản Nhèm, xã Phiêng Côn, huyện Bắc Yên cũng có 4ha đất. Vụ mùa năm nay, gia đình chị xuống giống trồng ngô cho cả 4ha đất cũng sử dụng giống ngô NK6253 của Công ty Syngenta Việt Nam. Tuy vậy, khác với gia đình anh Ty, nhờ gieo trồng đúng thời vụ, áp dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật mới vào canh tác, đảm cung cấp đầy đủ phân bón cho cây ngô, nên vụ năm nay năng suất ngô của gia đình chị vẫn duy trì ổn định như mọi năm. Tỷ lệ cây không có bắp, cây ra bắp bé chiếm tỷ lệ rất nhỏ.

Theo chị Sinh, gia đình chị canh tác ngô được hơn 10 năm nay, 5 năm trở lại đây gia đình chị tin dùng giống ngô NK6253. "Giống ngô này có ưu điểm ít sâu bệnh, phù hợp với đất đai, khí hậu tại đây. Để đạt năng suất cao, nhà tôi gieo trồng vào đúng thời điểm có mưa, đất đủ độ ẩm nên tỷ lệ ngô nảy mầm cao. Một điểm đáng lưu ý nữa là cần bón đúng, bón đủ lượng phân bón phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây ngô, thì sẽ đảm bảo ngô có bắp đều, tỷ lệ vào hạt cao"- chị Sinh chia sẻ kinh nghiệm.

Nói cụ thể về cách làm của gia đình mình, chị Sinh cho biết: "Tôi xuống giống ngô vào khoảng tháng 6 dương lịch, đất có độ ẩm cao do vừa có mưa, cây nảy mầm rất khỏe. Trước khi trồng ngô, cần làm đất tơi xốp, đồng thời bón lót phân lân tạo nguồn dinh dưỡng cho cây ngô".

Sau khi xuống giống được 15 ngày, chị Sinh bắt đầu làm cỏ và phun thuốc trừ sâu bệnh cho ngô. Đến giai đoạn cây ngô chuẩn bị trổ cờ, chị bón thúc thêm một lần nữa giúp ngô có đủ dinh dưỡng, ra bắp to, đều và chắc hạt. "Đến nay, tôi vẫn thấy giống ngô NK 6253 rất phù hợp và sẽ lựa chọn cho các vụ sau", chị Sinh cho biết. 

Đồng hành hỗ trợ nông dân

Trao đổi với PV, ông Phạm Văn Thọ - Phó trưởng Phòng Trồng trọt (Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sơn La) cho biết: "Vụ ngô năm nay trên địa bàn tỉnh Sơn La gieo trồng trên 71.000ha với cơ cấu giống NK 6253 chiếm khoảng 40% diện tích đất canh tác. Sau phản ánh của người dân, đơn vị cung cấp ngô giống đã cử đại diện về để kiểm tra. Bản thân chúng tôi cũng xuống để nắm tình hình thực tế".

Theo ông Thọ, qua kiểm tra tại một số huyện như Sông Mã, Yên Châu, Mai Sơn, Bắc Yên… cho thấy, đều có hiện tượng ngô không ra bắp, hoặc ra bắp nhưng tỷ lệ cho hạt thấp. Hiện tượng này xuất hiện ở nhiều loại giống ngô khác nhau, chứ không tập trung cục bộ vào một giống ngô cụ thể nào.

Tuy nhiên, theo ông Thọ việc đánh giá, kết luận nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên là do giống hay do thời tiết tương đối khó khăn. Bởi trên thực tế, người dân không có thói quen ghi chép, nên không nhớ thời điểm xuống giống vào ngày, tháng nào, từ đó khó xác định giai đoạn ngô trổ cờ, thụ phấn vào thời điểm lượng mưa ít hay nhiều. Cũng theo ông Thọ, hiện tượng ngô không ra bắp, hoạch ra bắp nhưng không có hạt trên địa bàn tỉnh Sơn La năm nào cũng diễn ra, nhưng tỷ lệ này rất ít, chỉ dưới 5%, nhưng năm nay tỷ lệ này cao hơn so với mọi năm

Hiện tại, Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Sơn La đã đề nghị Công ty Syngenta Việt Nam thu mua lại số hạt giống NK6253 còn lại trong dân, đưa cho đơn vị thứ ba trồng thử nghiệm lại, làm như vậy để xác định yếu tố thời tiết tác động như thế nào đến chất lượng sinh trưởng, phát triển của cây ngô, giúp bà con yên tâm sản xuất.

"Việc canh tác cây ngô ở Sơn La phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện thời tiết. Năm nay mùa mưa đến muộn hơn, đến cuối tháng 5, đầu tháng 6 mới có mưa, việc gieo trồng của người dân cũng gặp không ít khó khăn, có những nhà phải gieo lại đến lần thứ 2, việc này cũng ảnh hưởng đến lịch thời vụ". Ông Thọ nói.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Huy Cường - Giám đốc Ngành Hạt giống, (Công ty TNHH Syngenta Việt Nam) cho biết: Ngay sau khi nắm được thông tin, Công ty đã chủ động đề xuất phối hợp cùng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Sơn La và các cơ quan chuyên môn như UBND xã, Phòng Nông nghiệp, Trung tâm dịch vụ nông nghiệp tại các huyện tìm hiểu thực tế sản xuất, đồng thời đánh giá lại tình hình thời tiết vào các ngày 24, 25, 26/10/2023. Từ đó, có kết quả sơ bộ để đề xuất phương hướng giải đáp nguyên nhân và khuyến cáo kỹ thuật phù hợp cho bà con nông dân trong các vụ tới.

"Công ty TNHH Syngenta Việt Nam sẽ phối hợp cùng Chi cục Trồng trọt BVTV tỉnh Sơn La triển khai trồng trình diễn giống ngô NK6253 tại các địa phương bị ảnh hưởng, từ đó khẳng định chất lượng giống và xem xét các yếu tố ảnh hưởng khác đến cây trồng. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường công tác tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc cây ngô cũng như sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý, an toàn giúp bà con tối ưu năng suất và hiệu quả gieo trồng", ông Cường chia sẻ.