Chân dung "người lái xe" trở thành Tổng thống Myanmar

Htin Kyaw và Suu Kyi vào năm 2010

Vào 13.11.2010, vài ngày sau khi quân đội cầm quyền Myanmar tổ chức bầu cử, Aung San Suu Kyi đã được trả tự do khỏi lệnh giam lỏng. Bà đã dành 20 năm sống trong căn biệt thự bên bờ bồ Inya, từ chối quay trở lại Anh và để các tướng lĩnh tiếp tục cai trị bằng kỷ luật sắt mà họ đã duy trì từ năm 1962.

Lúc đó không ai chắc chắn rằng bà sẽ được tự do bao lâu, nên tất cả những người ủng hộ cho đến báo chí thế giới đều cố gắng tiếp xúc người chiến thắng giải Nobel Hòa bình. Suu Kyi bé nhỏ đứng giữa đám đông, bên cạnh bà là một người đàn ông mặc chiếc áo sơ mi trắng tinh. Đó là phụ tá thân cận của Suu Kyi, Htin Kyaw. Lúc đó, ông chỉ là chướng ngại chắn góc máy đẹp của một vài nhà báo nào đó, nhưng 5 năm trôi qua, ông là trung tâm của sự chú ý.

Htin Kyaw, 69 tuổi , ở bên Suu Kyi từ khi bà bị tù rồi trở thành chính khách, tới khi đảng Liên minh Quốc gia vì Dân chủ (NLD) giành chiến thắng vang dội với 80% số ghế. Theo luật ban đầu, Suu Kyi đáng lẽ đã trở thành tổng thống, nhưng nghị viện cũ đã đưa thêm luật vào hiến pháp nhắm vào Suu Kyi, trong đó những ai có thành viên gia đình quốc tịch nước ngoài sẽ không thể nắm quyền lãnh đạo. Như vậy bà không thể có ghế Tổng thống vì có chồng và con trai là người Anh.

Đồ lưu niệm in hình bà Suu Kyi

Hôm thứ Ba, NLD đã thực hiện bầu cử và Htin Kyaw chiếm được 360/652 lá phiếu từ những nghị sĩ và đại diện quân đội - vốn vẫn đóng vai trò quan trọng và sẽ nắm vai trò Phó tổng thống cùng một ứng viên khác do NLD đề cử. Vào 1/4 tới, Htin Kyaw sẽ chính thức trở thành Tổng thống được bầu cử tự do đầu tiên trong vòng 54 năm.

Suu Kyi từng nói bà sẽ chỉ huy Tổng thống, chức danh vốn "không có thẩm quyền". Đương nhiên, bà sẽ phải tin vào lòng trung thành của Htin Kyaw. Hiện chưa rõ Suu Kyi sẽ có vai trò gì trong chính quyền mới hơn là người "múa rối", theo bình luận viên tại địa phương.

Khoảng 2 tuần trước, rất ít người biết Htin Kyaw là ai, trừ việc ông là ứng viên tổng thống đảng NLD, nhưng thậm chí chưa hề diễn thuyết về chính trị công khai. Tuy nhiên người Myanmar chấp nhận ông khá nhanh, với nhiều tranh ảnh lưu thông trên mạng xã hội mô tả ông là "Tổng thống của chúng tôi" .

Sử gia Myanmar Thant Myint-U, cháu của cựu tổng thư ký LHQ U Thant ca ngợi Htin Kyaw trên Twitter " U Htin Kyaw là một người tuyệt vời xứng đáng được kính trọng". Myint-U cho biết ông nội mình và cha Htin Kyaw, chỉ sinh cách nhau vài ngày vào năm 1909 là bạn thân thiết, và rằng Htin Kyaw sinh ra trong một gia đình đã "hết lòng vì dân chủ" cả thế kỷ nay.

Htin Kyaw là bạn học của bà Suu Kyi 

Cư dân mạng Myanmar thất vọng về việc truyền thông quốc tế mô tả ông là "tài xế" cho Suu Kyi, trong khi ông chỉ vài lần lái xe chứ không phải là tài xế chính thức. Họ nhấn mạnh, ông xứng đáng nhiều hơn vì những năm cống hiến cho hoạt động dân chủ của Myanmar. Cha ông là Min Thu Wun, một nhà thơ nổi tiếng. Đây là điều quan trọng trong một xã hội coi trọng phả hệ. (Suu Kyi cũng là con gái của anh hùng dân tộc Aung San). Rất nhiều nghị sĩ được bầu vào nghị viện năm ngoái cũng là các nhà thơ.

Thậm chí thành viên các đảng đối lập, như Win Htoo từ đảng quốc gia Ta'ang cho biết ấn tượng về Htin Kyaw rất tốt, và tỏ ra ngưỡng mộ công tác từ thiện của Htin Kyaw.

Hiện chưa có tiểu sử chính thức cho Tổng thống mới, nhưng nhiều báo cáo cho thấy Htin Kyaw vốn là bạn học của Suu Kyi, dưới bà một lớp tại Trung học Anh ngữ Yangon. Ông cũng có bằng kinh tế trước khi nhận học bổng khoa học công nghệ tại đại học London.

Htin Kyaw cũng từng làm việc cho chính phủ Myamar giữa những năm 70, tại Bộ Công nghiệp và Ngoại giao trước khi từ chức vào năm 1992. Ông nổi tiếng là người thân tín của chủ tịch đảng NLD, Syu Kyi. Ngoài ra Htin Kyaw là giám đốc một quỹ từ thiện mang tên mẹ Suu Kyi và có vợ là một nghị sĩ NLD mới được bầu.

Trong thời gian bị quản thúc tại nhà, Htin Kyaw là sợi dây kết nối Suu Kyi với thế giới bên ngoài. Vào năm 2000 khi được đi lại tự do, ông đã đi cùng Suu Kyi tham quan trung tâm Mandalay. Htin Kyaw sau đó bị bắt vì mâu thuẫn với một sĩ quan quân đội ở một nhà ga và bị ngồi tù 4 tháng.

Một trong những bạn tù cũ của Htin Kyaw, hiện là thành viên NLD, Thein Swe mô tả: "Ấn tượng của tôi là ông ấy không phân biệt đối xử người giàu kẻ nghèo. Ông ấy không quan tâm tới những nguời có quyền lực mà đối xử với tất cả mọi người một cách bình đẳng và tôn trọng"

Những phẩm chất cá nhân của ông có thể chứng minh sự xứng đáng trong vai trò Tổng thống, đặc biệt là việc tham gia các hội nghị thượng đỉnh quốc tế khi kề vai sát cánh với những lãnh đạo thế giới. Nhưng có thể thấy lý do ông được chọn là sự trung thành với Suu Kyi.

Điều này có thể thấy qua nhiều người ủng hộ đảng NLD. "Ông ấy có thể phù hợp, nhưng dù sao thì đằng nào Quý bà (Suu Kyi) cũng là người lãnh đạo", một chủ nhà hàng nói.