Công dụng của phân vô cơ với đất và cây trồng

Các loại phân vô cơ thường dùng là phân đạm, lân, kali, phân hỗn hợp, phân trung lượng, vi lượng và các loại phân bón lá.

Phân đạm là tên gọi chung các loại phân đơn cung cấp chất đạm (N) cho cây. Các loại phân thường dùng là:

- Urê [CO(NH2)2]: Chứa 44 - 48% N nguyên chất, là loại phân có tỉ lệ N cao nhất và được dùng phổ biến nhất hiện nay. Có loại dạng tinh thể, có loại dạng viên, màu trắng, màu vàng (Urê Agrotain), hạt xanh (Urê NEB-26), không mùi, dễ hút ẩm. Urê có thể dùng cho các loại cây trồng và các loại đất, thích hợp đất chua phèn.

Trong quá trình sản xuất Urê thường tạo thành chất Biurea [NH2NH(CO2)], là một chất độc hại với cây. Tỉ lệ Biurea trong phân Urê không được quá 3%. Phun cho lá nên dùng loại phân có hàm lượng Biurea dưới 0,25% đối với các cây có múi, dưới 1,5% với ngô, đậu nành.

- Đạm sunfat [(NH4)2SO4], hay còn gọi là phân SA: Chứa 20 – 21% N nguyên chất và 23% S, dạng tinh thể mịn, màu trắng ngà hoặc xám xanh, có mùi amoniac (mùi khai nước tiểu) vị mặn và hơi chua, dễ hút ẩm. Có thể bón cho nhiều loại cây trồng, đất không chua phèn. Nếu đất chua phèn phải bón thêm vôi, lân rồi mới bón đạm sunfat. Một số cây như đậu, ngô, cần nhiều S, bón phân SA rất tốt. SA cũng dùng cho các loại đất đồi, đất bạc màu thiếu S.

- Đạm amon nitrat (NH4NO3): Chứa 33 – 35% N nguyên chất ở cả 2 dạng NH4+ và NO3-; dạng tinh thể, màu vàng xám, dễ chảy nước, là phân sinh lý chua, thích hợp với cây trồng cạn như bắp, thuốc lá, bông, mía…

- Đạm clorua (NH4Cl): Chứa 24 – 25% N nguyên chất, dạng tinh thể mịn, màu trắng hoặc vàng ngà, ít hút ẩm, tơi rời dễ bón. Là loại phân sinh lý chua, nên bón NH4Cl kết hợp với phân lân. Vùng khô hạn, đất chua phèn và mặn không nên bón loại phân này vì đất sẽ tích lũy nhiều Clo làm cây dễ bị ngộ độc; cũng không bón cho thuốc lá, chè, khoai tây, hành tỏi, bắp cải, vừng…vì có Clo không thích hợp.

- Canxi nitrat [Ca(NO3)2] , còn gọi là Nitrat canxi: Chứa 15,5% N và 36% Ca, ở dạng tinh thể, màu trắng; là loại phân cung cấp cho cây trồng cả đạm và canxi nên rất hiệu quả, nhất là với cây trồng cạn, cây ăn quả và trên những loại đất cát, thích hợp bón cho đất chua, đất phèn, đất mặn. Dùng bón lót, bón thúc hoặc hòa tan để phun qua lá.

Ngoài ra còn một số loại phân đạm khác như Natri nitrat (NaNO3), Canxi cyanamite (CaCN2). Phân đạm chủ yếu dùng bón thúc, có thể bón lót một lượng ít, cần bón cân đối với lân (P) và kali (K).

(còn tiếp)

TS Nguyên Đăng Nghĩa