Đệ nhất Thế chiến và những cột mốc quan trọng

1. Thái tử Franz Ferdinand của Áo bị ám sát (28.6.1914)

Vụ ám sát Thái tử Áo, Franz Ferdinand và phu nhân Sophie, mà
thủ phạm là Gavrilo Princip, một người Serbia theo chủ nghĩa dân túy, dấy lên các sự kiện mở đường cho chiến tranh 6 tuần sau đó. Áo-Hung, được Đức hỗ trợ, ra tối hậu thư cho Serbia rồi tuyên chiến, mở đường cho cuộc xung đột rộng lớn hơn kéo dài suốt 4năm sau đó.

2. Tuần trước chiến tranh (1-12.8.1914)

Khủng hoảng xảy ra trong 2 tuần đầu tháng 8.1914, khi các cường quốc châu Âu đưa thế giới vào xung đột. Ngày 1.8, Đức tuyên chiến chống Nga, và 2 ngày sau, nổ súng đánh Pháp. Đức cũng tấn công Bỉ, một nước trung lập. Anh cam kết bảo vệ Bỉ và tuyên chiến chống Đức ngày 4.8. 2 ngày sau, Áo-Hung tuyên chiến chống Nga, còn Serbia đánh Đức. Khi quân Anh đổ bộ vào Pháp, Montenegro tuyên chiến chống Đức, còn Anh và Pháp đánh Áo-Hung.

3. Quân Nga bị đánh ở Tannenburg (20.8.1914)

Quân đoàn Một của Nga tiến vào Đông Prussia, tấn công Đức ở Gumbinnen, còn Quân đoàn Hai tiến sâu xuống phía nam nhằm bao vây Đức. Nhưng các điều kiện khắc nghiệt khiến Nga không duy trì được chiến thắng, để Đức dưới sự chỉ huy của Bá tước Paul von Hindenburg và Erich Ludendorff có đòn phản công. Quân Đức đánh bại Nga trong trận Tannenburg, bắt được 125.000 lính Nga.

4. Chiến tranh lan ra thuộc địa (28.8.1914)

Chiến tranh lan ra các thuộc địa của châu Âu tại châu Phi. Quân Ghana khiến Đức đầu hàng ở Togo. Tại Cameroon, quân Đức khó đánh hơn, và lính Anh phải rút lui nhiều lần. Nhưng thủ đô của thuộc địa này, Douala, rơi vào tay quân Senegal thân Pháp ngày 27.9.

5. Máu đổ ở Marne (5-12.9.1914)

Quân Pháp, dưới sự chỉ huy của Joseph Joffre, mở đầu bằng chiến lược tổng tấn công. Họ đưa quân vào Alsace và Lorraine, từng là thuộc địa Pháp nhưng đã bị Đức chiếm năm 1871. Sau thành công ban đầu, Pháp bị Đức đẩy lùi. Trong khi đó, lính Đức nhanh chóng vượt qua Bỉ và bắc Pháp và đến gần Paris. Ngày 5.9, Pháp phản công. Trận Marne trở thành chiến thắng nổi tiếng cho Pháp và Anh trước Đức.

6. Bế tắc ở Serbia (7.9.1914)

Áo-Hung ném bom Belgrade và tấn công Serbia qua Sông Drina. Người Serbia phản công và đẩy lùi Áo-Hung trong ngày 17-19.8.1914. Một tháng sau, Áo-Hung lại xâm lăng và sau 10 ngày, chiếm nhiều vị trí ở Serbia. Tháng 11 năm đó, quân Serbia phải bỏ Belgrade, nhưng sau đó lại chiếm lại thủ đô. Đến cuối năm, không ai thắng ai nhưng nhiều thương vong cho cả hai phe.

7. Quân Ấn bổ sung cho Mặt trận phía Tây (16.9.1914)

Quân Ấn Độ đến Marseille và một tháng sau, họ tham chiến ở Mặt trận phía Tây tại Ypres. Đây là lần đầu tiên lính Ấn Độ tham chiến ở châu Âu cùng lính Anh. Họ giữ vai trò quan trọng để cầm chân Đức và sau đó còn chiến đấu ở các trận Neuve Chapelle, Somme cũng như Passchendaele. Hơn một triệu lính Ấn tham chiến và 7.700 người thiệt mạng.

8. Đức đầu hàng (16.10.1914)

Quân Nhật tấn công Thanh Đảo (khi đó bị Đức chiếm) tại Trung Quốc. Đức chiếm cảng này năm 1898. 60.000 lính Nhật, với trợ giúp của Anh và Ấn Độ, bao vây 5.000 lính Đức. Cuộc đánh bom của Nhật kéo dài 7 ngày, và Đức đầu hàng ngày 7.11

9. Anh bị thua ở Đông Phi (2-5.11.1914)

Anh định chiếm cảng Tanga tại Đông Phi, nhưng thua đau trước Đức. Mặc dù Đức ít quân, nhưng thắng nhờ tài lãnh đạo của Tướng Paul von Lettow-Vorbeck. Trong suốt chiến dịch Đông Phi, von Lettow-Vorbeck và lính, chủ yếu là người Phi châu, đã thành thạo khi đánh du kích.

10. Tàu Đức bị chìm ở Falkland (8.12.1914)

Một trận hải chiến lớn diễn ra ngoài đảo Falkland. Hải quân Anh đánh chìm phần lớn đội tàu Đức. Chỉ tàu Dresden thoát hiểm và còn tiếp tục đánh quân Anh cho đến tháng Ba 1915. Có mặt trên tàu Dresden có Wilhelm Canaris, người sau này sẽ dẫn dắt tình báo quân đội dưới thời Hitler.

11. Enver Pasha dẫn dắt quân Thổ đánh Nga (22.12.1914)

Enver Pasha dẫn dắt quân Thổ phản công đánh Nga ở vùng Caucasus, nhằm giành lại thành phố Sarikamish. Nhưng Nga kháng cự mạnh mẽ và đến giữa tháng Giêng 1915, quân Thổ bị đánh bại. Quân đoàn Ba mất 90.000 người; nhiều lính bị đóng băng đến chết.