Người Tày ở Mường Bo dựng nhà như ý

Đầu tiên là họ chọn tuổi, lựa năm để quyết việc xây nhà. Những độ tuổi kiêng kỵ của việc làm nhà đối với chủ gia đình là 33, 44, 49, 53. Sau đó là lựa địa thế đặt nhà phải là nơi tương đối bằng phẳng, đất chắc không sụt lở, đặc biệt là phải ở gần con suối, có nguồn nước tiện sinh hoạt và cung cấp nguồn thực phẩm. Rồi phải nhờ thầy mo uy tín cắm hướng thì mới được.

Một trong những thủ tục rất quan trọng của quá trình chuẩn bị làm nhà là khâu chọn gỗ. Theo kinh nghiệm thì 4 cột cái của ngôi nhà là 4 cột trụ của gia đình, nên phải chọn gỗ thật kỹ lưỡng. Cây bị sâu mọt không lấy vì dễ bị hỏng, cây cụt ngọn không chọn vì làm ăn không phát tài, cây bị nghiêng nhà sẽ bị đổ; cây có mấu, chạc không lấy vì khó xẻ, ẩn chứa những điềm dữ; không chặt cây có dây leo quấn quanh thân...

 Một ngôi nhà sàn truyền thống của người Tày ở Mường Bo. (ảnh H.H)

Khi vật liệu đã ngâm xong, bước tiếp theo không kém phần quan trọng là cuốc móng nhà. Theo giờ, ngày, tháng, năm tốt đã nhờ thầy mo chọn, chủ nhà đặt mâm lễ gồm: Một con gà, 4 bát xôi trắng, 4 chén rượu, vàng hương để cúng thần thổ công, thổ địa. Người bổ nhát cuốc đầu tiên lấy giờ tốt có thể là chủ nhà hoặc một người khác - người này phải tốt tính, khoẻ mạnh, tính vui vẻ, hoà thuận với mọi người, biết làm ăn kinh tế, nhiều con đông cháu...