Khi NATO không chịu lùi bước, động thái tiếp theo của Nga là gì?

Rõ ràng câu trả lời từ NATO đã không làm hài lòng giới lãnh đạo của Nga. Yêu cầu chính của Nga về việc NATO không được mở rộng hơn nữa biên giới về phía Đông, trong đó có việc kết nạp Ukraine thành thành viên của khối, đã bị từ chối. Các đề xuất còn lại sẽ không giúp gì nhiều để xoa dịu sự bế tắc hoặc mang lại những thỏa hiệp. Trong số đó có ý tưởng quay trở lại việc thực thi Hiệp ước cấm vũ khí thông thường ở châu Âu. Chưa có quốc gia NATO nào phê chuẩn phiên bản điều chỉnh từ năm 1999, vì vậy Nga không có lý do gì để dỡ bỏ lệnh cấm thực hiện nó.

Các đề xuất khác có thể thực hiện được trên thực tế nhưng không thể mang lại kết quả rõ ràng, chẳng hạn như nối lại đối thoại về các vấn đề an ninh, bao gồm cả trong khuôn khổ Hội đồng Nga-NATO. Đối thoại Nga-NATO là quan trọng, nhưng nếu không có ý chí chính trị để đạt được kết quả cụ thể thì sẽ vô ích. Ngoài ra còn có một số đề xuất có thể được coi là cơ sở cho tương lai. Trong số đó có ý tưởng về việc kiểm tra các cơ sở phòng thủ tên lửa, hoặc tính đến các hệ thống vũ khí mới trong các cuộc đàm phán về ổn định chiến lược. Tuy nhiên, khối lượng quan trọng của các đề xuất như vậy sẽ không thay đổi hoàn toàn tình hình.

Nga khẳng định rằng việc trao cho các nước hậu Xô Viết quyền tự do lựa chọn liên minh tăng cường an ninh của họ là những bất lợi cho Nga. Có nghĩa là, bằng cách áp dụng nguyên tắc tự do lựa chọn đối với các liên minh, nguyên tắc an ninh không thể chia cắt ở châu Âu đang bị phá hoại. Brussels và Washington phản ứng với luận điểm quen thuộc rằng NATO là một liên minh phòng thủ và không có mối đe dọa nào đối với Nga, vì vậy Moscow không cần phải lo lắng. Nga có quan điểm khác dựa trên những cơ sở nghiêm túc.

Các quan chức cấp cao của NATO và các nước trong liên minh đã nhiều lần tuyên bố rằng Nga là một đối thủ tiềm tàng. Cơ sở hạ tầng của liên minh ở sườn phía đông đang được mở rộng, mặc dù đang dần dần. Các hoạt động của NATO ở Nam Tư hoàn toàn không thể được coi là 'phòng thủ', cũng như hành động của các nước thành viên riêng lẻ tham gia vào một số cuộc xung đột khác. Tuy nhiên, vấn đề còn sâu xa hơn thế. Các nguyên tắc mà Nga và phương Tây tham khảo ra đời vào một thời điểm khác nhau và trong những hoàn cảnh chính trị khác nhau.

Những nguyên tắc này được hình thành vào cuối Chiến tranh Lạnh - tức là khi có sự chuyển động từ đối đầu sang chung sống hòa bình và thậm chí là quan hệ đối tác. Trong điều kiện hòa bình và quan hệ đối tác, việc thực hiện nguyên tắc an ninh không thể chia cắt không khó. Một điều nữa là mối quan hệ hợp tác không bao giờ hoàn thành viên mãn.

Việc Nga nhanh chóng trở lại câu lạc bộ các cường quốc, sự không hài lòng với hiện trạng và phản ứng cứng rắn trước các hành động của Gruzia vào năm 2008 và sau đó là các sự kiện ở Ukraine năm 2014, đã trở thành một món quà thực sự dành cho các quan chức NATO và các nhà lãnh đạo quân sự.

Từ bỏ mối quan hệ đối đầu trước đây, cả Nga và NATO đều cố gắng chứng minh các tuyên bố của mình bằng cách viện dẫn các nguyên tắc chung mà họ đã thiết lập trong thời kỳ thoái trào và khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Tuy nhiên, vấn đề chỉ đơn giản là họ không thích hợp trong bầu không khí đối đầu. Không thể đạt được thỏa hiệp dựa trên các định đề từ một thực tế khác. Không sớm thì muộn, những căng thẳng hiện tại sẽ kết thúc và buộc các bên phải suy nghĩ về các phạm trù và nguyên tắc mới.

Câu hỏi "Điều gì sẽ được thực hiện?" sẽ được trả lời theo 2 cách dựa trên phương diện của Nga và Phương Tây.

 Phương Tây tin rằng cần phải quay trở lại quy trình tự nhiên của mọi thứ, vốn đã bị phá vỡ bởi một Moscow cố chấp: "Tương lai tươi sáng của không gian hậu Xô Viết nằm ở các cấu trúc của phương Tây hoặc gần với chúng. Không có lựa chọn thay thế cho dân chủ và thị trường. Và tốt hơn hết là Điện Kremlin nên ngồi yên lặng. Nga sẽ được mời vào bàn chung… tất nhiên nếu Ukraine, Georgia, các nước Baltic và những nước khác cho phép điều đó ".

Tuy nhiên, câu trả lời nhận được từ Nga sẽ hoàn toàn khác: "Dân chủ và thị trường không thể được áp dụng giống như một phương trình tuyến tính. Có thể thấy rõ điều này từ kinh nghiệm ở Afghanistan và các nước 'dân chủ hóa' khác. Nhưng đối với Nga, vấn đề này chỉ là thứ yếu. Trên thực tế, chúng tôi không cố gắng đề xuất bất kỳ mô hình thay thế nào. Moscow ít quan tâm đến cấu trúc kinh tế hoặc thậm chí chính trị của các nước láng giềng. Nga chỉ lo ngại về một điều - các nước láng giềng yếu hơn của họ bị những người chơi mạnh hơn lợi dụng vì lợi thế quân sự ".

Đây là vấn đề mấu chốt và vì thế, nhiều khả năng Moscow sẽ không lùi bước trước quyết định của mình.