Chuyện phiến đá có hình "đầu thiếu phụ kêu oan" ở thành nhà Hồ

Huyền tích nàng Bình Khương

Trong một chuyến công tác về xứ Thanh, chúng tôi có dịp ghé qua xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc thăm thành nhà Hồ. Theo thời gian, những dấu tích cổ xưa của di sản thành nhà Hồ vẫn còn nguyên vẹn. Từ bức tường thành kiên cố cho đến những ngôi mộ táng, đôi rồng đá vẫn sừng sững tạc vào đất trời. Và cũng trong lần thăm quan đó, chúng tôi bất ngờ khi được tận mắt chứng kiến phiến đá kỳ lạ có in hình giống như đôi bàn tay và chiếc đầu của một người phụ nữ.

Tò mò hỏi về phiến đá kỳ lạ, tôi được bà Nguyễn Thị Vẹn (người làng Đông Môn) trầm ngâm kể lại câu chuyện huyền tích về mối tình thủy chung son sắc của nàng Bình Khương và chàng Cống Sinh cách đây 7 thế kỷ. Vào thế kỷ 14, đó là khi giặc Minh đang lăm le xâm chiếm cửa ải phía Bắc, những ngọn hỏa hiệu vùng biên ải Cao Bằng, Lạng Sơn mấy lần báo cháy khiến vua quan nhà Trần không khỏi lo sợ.

Phiến đá kỳ lạ vốn là dấu tích gắn với huyền thoại nàng Bình Khương hiện đang được thờ tự ở đền thờ cổ. (ảnh Thúy Tăng)

Để nhanh chóng dời đô từ Thăng Long về đất An Tôn, Hồ Qúy Ly đã huy động quân dân ngày đêm xây thành, đắp lũy. Thời ấy, ở vùng đất này có chàng Cống sinh Trần Công Sỹ là người được Hồ Qúy Ly tin tưởng, giao phó trọng trách giám sát, đốc thúc xây bức tường thành ở phía Đông.

Phụng theo ý vua, dân quân nơi đây làm việc ngày đêm không nghỉ để đảm bảo tiến độ 3 tháng phải hoàn thành "kinh đô bất khả chiến bại". Trong lúc nước sôi lửa bỏng, các bức tường thành khác đã hoàn thiện, đảm bảo thi công thì đoạn thành phía Đông do Trần Công Sỹ phụ trách xây gần xong lại sập và không rõ nguyên nhân. Tình thế ngàn cân treo sợi tóc, thành chưa xây đã đổ khiến cho nhà vua tức giận vô cùng, nghi ngờ Trần Công Sỹ mưu phản, cố ý chậm trễ công việc xây thành. Hồ Quý Ly bèn hạ lệnh cho quân lính chôn sống chàng vào vị trí bức tường thành bị đổ.

Nghe tin chồng bị xử oan, nàng Bình Khương vô cùng đau xót, tức tốc khăn gói đi kêu oan, tìm xác chồng. Đến nơi chồng bị chôn sống, Bình Khương quá tức giận trước cảnh trái oan nên đã liều mạng lao tới bức tường đá, dùng toàn bộ sức lực để xô đổ những tảng đá, mong tìm thấy xác của người chồng. Quyết tâm tìm bằng được xác chồng để kêu oan, nàng Bình Khương hết lần này đến lần khác cứ thế lao vào tường đá đến nỗi khắp người bầm tím. Kiệt sức nhưng bức tường vẫn không hề rung chuyển, những giọt máu tươi trên tay nàng Bình Khương đầm đìa chảy thành dòng in trên bức tường đá.

Cuối cùng, chẳng còn cách nào khác, Bình Khương đành liều mạng đập đầu vào tường đá tự vẫn theo chồng. Cũng từ đó, phiến đá nơi nàng tuẫn tiết in rõ dấu vết đầu người và đôi bàn tay cào xé. Cảm thương trước tấm lòng thủy chung, sắt son, người dân nơi đây đã lập đền thờ nàng ở sát vách tường phía cửa Đông thành An Tôn.

Phiến đá nhiệm màu

Người dân truyền tai nhau câu chuyện nàng Bình Khương kêu oan cho chồng. Để tưởng nhớ nàng Bình Khương, người dân nơi đây đã đưa phiến đá vào trong ngôi đền ở phía Đông thành nhà Hồ (làng Đông Môn) để thờ tự. Hằng năm cứ đến ngày 1.9 âm lịch, người xã Vĩnh Long lại góp lễ vật tổ chức tiệc tùng linh đình để tế nàng Bình Khương. Những năm gần đây, người dân nơi đây không còn giữ tục lệ này nữa.

Gia đình bà Vẹn, vốn là người trông coi, nhang nến ở ngôi đền suốt mấy chục năm qua. Hơn ai hết bà Vẹn là người biết rõ nhất những câu chuyện linh thiêng xung quanh ngôi đền này. Bà Vẹn nói: "việc di dời phiến đá rất khó khăn. Chẳng ai biết nguyên nhân tại sao nhưng trước đây đã có rất nhiều người di dời phiến đá đã bị báo oán"...

Bà nguyễn Thị Vẹn chỉ tay về phía tường thành xưa kia chàng Cống Sinh cứ xây nên lại bị sụt lún dẫn đến cái chết oan. (ảnh Thúy Tăng)

Thời vua Đồng Khánh, nghe người dân trong vùng kháo nhau ở Đồng Môn có phiến đá in đầu người và bàn tay hàng trăm năm không mòn. Khi đó, viên hào lý trong làng lo ngại tiếng đồn ảnh hưởng đến ngôi làng nên đã "lén lút" đem phiến đá đi chôn. Đúng như phiến đá nhiệm màu, chỉ mấy ngày sau những người mang "thánh vật" ấy đem chôn đã lâm bệnh rồi qua đời đột ngột. Cũng không ai hiểu nguyên nhân tại sao.

Nhiều người biết chuyện cho rằng, những người này đã "mạo phạm vào thần thánh" nên bị báo oán. Còn viên hào lý những tưởng thoát nạn, nào ngờ chỉ mấy tháng sau cũng lăn đùng ra chết. Từ đó, người dân Đông Môn không ai bảo ai, họ quyết tâm bảo vệ phiến đá ấy, không ai có thể xâm phạm.

Mấy năm sau, tri phủ Quảng Hóa lúc này là Đoàn Thước biết được chuyện tình cảm động của nàng Bình Khương và Cống Sinh nên đã cho người dựng bia đá, lập đền thờ tự ở chính nơi chàng Cống Sinh bị chôn sống. Dấu tích của ngôi đền hiện nay vẫn được lưu giữ, tại đó còn khắc dòng chữ: “Trần triều Cống Sinh - Bình Khương nương, phu nhân tri thạch” (đại ý: dấu vết của nàng Bình Khương, là nương tử của ông Cống sinh, triều nhà Trần). Ngoài ra, tri phủ còn tạc một phiến đá mới với dòng chữ: Trần triều Cống Sinh - Bình Khương phu quân chi biếm” (nghĩa là nơi chôn lấp chồng bà Bình Khương, là Cống Sinh triều Trần). Sau này, tổng đốc Vương Duy Trinh đã làm sớ tâu lên nhà vua ban sắc phong cho Bình Khương bốn chữ: “Tiết liệu khả phong” và giao cho 3 làng Đông Môn, Xuân Giai, Tây Giai xây dựng một ngôi đền kiên cố.

Ngày nay, nhắc tới đền thờ Bình Khương người dân nơi đây ai cũng tự hào và tỏ lòng thành kính. Ông Nguyễn Xuân Toán, Phó giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản thành nhà Hồ cho biết: "Ngôi đền cổ đã trở thành một nét đẹp văn hóa tâm linh của người dân nơi đây cũng như du khách thập phương. Hằng năm, có rất nhiều những khách thập phương về đây thăm quan, dâng hương để cầu mong hạnh phúc lứa đôi. Trong tương lai chúng tôi sẽ tiếp tục trùng tu để ngôi đền cổ mãi là niềm tự hào của người dân Vĩnh Lộc, của người xứ Thanh".