Một nét ẩm thực vùng cao

Cây mì đã đồng hành và chia ngọt sẻ bùi cùng đồng bào vùng cao những năm tháng còn khó khăn thiếu đói, và cho đến bây giờ mì vẫn được xem như một loại thức ăn không thể thiếu.

Từ lá mì có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon miệng, và có lẽ cùng với những những món ngon nhớ mãi, các món từ lá mì cũng không kém phần thứ hạng. Để có món lá mì thơm ngon, lá mì phải được hái từ sáng sớm, khi mặt trời vừa ló dạng, lúc này những chiếc lá mì xanh non, ngon ngọt còn phủ đầy phấn trắng. Lá mì hái về rửa sạch bụi, trải đều trên nong vò nát hoặc cho vào cối giã đều trước khi chế biến.

Món canh lá mì được xem là món ăn truyền thống của người Jrai, Bahnar. Canh được nấu với gạo ngâm mềm giã thành bột cùng cua đồng hay ốc suối. Lá mì vò nát cho vào nồi nấu thật sôi cho bay hết mùi hăng. Cua đồng muốn ngon phải treo qua dàn bếp một đêm cho dậy mùi rồi giã nhỏ vắt lấy nước. Đối với người ăn quen, cua đồng để qua đêm là thức ăn có mùi vị đặc trưng quyến rũ. Ngoài ra có thể thay cua đồng bằng các loại ốc suối, khi ăn vớt ốc hút lấy ruột bên trong, vị sần sật của ruột ốc ăn cùng với lá mì là kiểu ăn ngon và thú vị.

Riêng đối với món canh lá mì phải luôn có một loại gia vị đặc biệt, đó là kiến vàng. Kiến vàng thường làm tổ trên những cành cây cao được bắt mang về xào khô ăn dần. Kiến có vị chua thơm ngon đánh bật các loại quả chua như chanh, me hoặc khế. Kiến giã cùng muối ớt vừa là một món ăn ngon vừa là thứ gia vị tuyệt vời. Lá mì nấu cùng bột gạo, kèm thêm gia vị muối ớt kiến vàng làm thành một món canh đặc sánh, vàng ươm, ăn với cơm gạo mới dẻo thơm thì không gì sánh được.

Nếu canh lá mì là món ăn truyền thống thì lá mì xào khô lại là món đặc sản riêng có của người vùng cao. Ngoài lá mì, những quả cà rừng tươi xanh, mưng mẩy cộng với bông đu đủ non thơm lừng là những nguyên liệu không thể thiếu của món lá mì xào. Lá mì sau khi vò nát cho vào chảo cùng cà và bông đu đủ xào thật khô.

Để món ăn được ngon, người nấu phải có kinh nghiệm giữ lửa. Lửa xào phải ở mức độ vừa phải, làm sao cho lá mì khi chín được mềm, khô nhưng không cháy; cà rừng đang độ chín tới xanh nguyên; bông đu đủ giòn tươi, đỏ màu ớt cay nguyên trái.

Khi ăn, bạn sẽ được thưởng thức vị bùi và thơm của lá mì xen lẫn mùi cay nồng của hạt tiêu, độ sần sật giòn tan của cà, vị đăng đắng pha một chút nhân nhẫn, cay cay của bông đu đủ và ớt trái. Nếu có thể, trộn thêm một chút thịt rừng băm nhỏ hoặc cua, cá để qua đêm thì món ăn càng trở nên hấp dẫn.Với những người sành ăn hay khảnh tính, món lá mì xào dù chỉ một lần được nếm thử chắc hẳn sẽ không bao giờ quên.

Là món ăn dân dã truyền thống của người vùng cao, món lá mì xào và lá mì nấu canh không pha trộn nhiều gia vị dầu mỡ, hành tiêu hay thịt thà, cua cá nhưng đầy đủ các chất vị ngọt bùi đắng cay. Sự hấp dẫn lạ lùng của ngọt, bùi, cay, đắng đó sẽ làm bạn dù ở đâu vẫn chợt nhớ và thèm một lần quay trở lại chốn xưa, được ăn món lá mì do chính tay các mai, các mí đã làm.

Thanh Lan