Người tố cáo Facebook: Những bí mật động trời và "phong trào thanh niên"

Chính xác thì người ta sẽ làm gì sau khi rò rỉ hàng nghìn tài liệu từ công ty truyền thông xã hội quyền lực nhất thế giới Facebook? Đối với riêng Frances Haugen, câu trả lời hiển nhiên là hãy bắt đầu một phong trào thanh niên.

Gần đây, Facebook đã phải đối mặt với những lời chỉ trích gay gắt sau khi hàng loạt hồ sơ tài liệu nội bộ Facebook Papers được người tố giác Frances Haugen công bố, bao gồm nghiên cứu công ty, chủ đề bảng tin nội bộ, email, bản ghi nhớ dự án, kế hoạch chiến lược và bài thuyết trình mà Haugen chụp lại bằng cách chụp ảnh màn hình máy tính của cô ấy. Trong đó cô khẳng định, Facebook đã đặt lợi nhuận của mình lên trên sự an toàn của người dùng và đang làm chia rẻ xã hội, đặc biệt là những tiết lộ nội bộ cho rằng, công ty biết rằng ứng dụng ảnh Instagram của họ có khả năng gây hại cho sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên, nhưng lại không có hành động khắc phục.

Cựu kỹ sư của Facebook, Haugen tin rằng những người trẻ tuổi có nhiều lý do hơn bất kỳ ai khác để gây áp lực buộc các công ty truyền thông xã hội phải làm tốt hơn. "Tôi muốn bắt đầu một phong trào thanh niên", cô nói với hãng thông tấn AFP trong một cuộc phỏng vấn, đồng thời cô nói thêm rằng, những thanh niên lớn lên trên không gian mạng xã hội không nên cảm thấy quá "bất lực" trước các mạng xã hội tràn ngập các điều tiêu cực đang làm ảnh hưởng đến cuộc sống của mình.

Haugen hiện có kế hoạch tham quan các trường đại học tại Mỹ cũng như Châu Âu vào đầu năm sau. Ở tuổi 37, cô nhấn mạnh vai trò của mình chỉ đơn giản là bắt đầu phong trào thanh niên, coi nó như một phong trào trong khuôn viên trường học, nơi sinh viên có thể giúp bộ phận thanh thiếu niên giải quyết các vấn đề liên quan đến internet mà cha mẹ họ có thể không hiểu rõ, chẳng hạn như nghiện ứng dụng.

Thậm chí, theo cô vai trò rộng lớn hơn của phong trào này sẽ là khuyến khích những người trẻ tuổi vận động hành lang các công ty và các nhà lập pháp về một kế sách kiểm soát phương tiện truyền thông xã hội công bằng và bình đẳng cho xã hội, cộng đồng. Trong thời gian chờ đợi, cô ấy sẽ theo dõi các kế hoạch về quy định công nghệ mới.

Haugen đã dành gần hai tháng để gây chú ý khi tuyên bố rằng Facebook luôn ưu tiên lợi nhuận hơn sự an toàn của mọi người, và những người ủng hộ cũng như kẻ thù đối nghịch đang tự hỏi điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Haugen, 37 tuổi đã phát biểu trước các nhà lập pháp ở London, Brussels và Paris, cũng như đám đông cổ vũ hàng nghìn người tại một hội nghị công nghệ ở Lisbon.  Cả Anh và EU hiện đang tranh luận về quy định công nghệ mới và cô cho biết, chuyến đi này là cơ hội "để tác động đến những quy định đó sớm trở thành hiện thực đi vào áp dụng".

Haugen đã làm việc tại Facebook trong hai năm trước khi từ chức vào tháng 5 nói rằng cô ấy "rất sốc", vì Facebook liên tục thất bại trong việc giải quyết các tác động có hại như lời nói căm thù gia tăng ở các quốc gia có nền chính trị bất ổn như Myanmar. Cô ấy muốn Facebook được yêu cầu về mặt pháp lý để thực hiện các chính sách nhằm đối phó với những tác hại tiềm ẩn mà những người sử dụng nó đã xác định.

"Facebook chưa bao giờ phải cho chúng ta biết về cách khắc phục những tác hại. Họ luôn làm kịch bản tương tự, quen thuộc khi có một vụ bê bối nào đó xảy ra: Họ nói: 'Chúng tôi xin lỗi, điều này thật khó, chúng tôi đang làm việc'. Cô cũng nói rằng, việc lắng nghe, chấp nhận những lời chỉ trích không phải là một phần của văn hóa công ty.

Ngoài ra, Haugen khẳng định Facebook nên bị buộc phải giải quyết những nguy cơ tiềm ẩn trong kế hoạch xây dựng "metaverse", một mạng internet thực tế ảo mà giám đốc điều hành Mark Zuckerberg rất hào hứng nên đã tìm cách đổi tên công ty mẹ thành Meta.

Nếu cuối cùng mọi người dành cả ngày trong thế giới ảo nơi họ có "một mái tóc đẹp hơn, quần áo đẹp hơn, một căn hộ đẹp hơn nhưng đều là ảo?", Haugen tự hỏi, điều đó có thể ảnh hưởng gì đến sức khỏe tinh thần của con người?

"Tôi chưa nghe Facebook nói rõ họ sẽ đối phó với tác hại đó như thế nào", cô nói. "Họ sắp đầu tư 10.000 kỹ sư vào dự án công nghệ này".

Người tố cáo Facebook đã nhận được sự tiếp đón rất nồng nhiệt từ Nghị viện Châu Âu, họ hết sức trân trọng cảm ơn cô ấy vì đã dành thời gian thu thập chứng cứ cũng như dám "dũng cảm" công khai bày tỏ mối quan ngại của cô ấy, điều mà thế giới cũng đang phải đối mặt khi nhắc tới Facebook.

Còn Haugen cho biết, cô hoan nghênh các quy tắc kiểm duyệt nội dung trực tuyến sắp tới của Liên minh Châu Âu được gọi là Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số, vì những gì xảy ra trong khối 27 quốc gia này có thể sẽ có tác động trực tiếp đến cách các quốc gia khác, bao gồm cả Hoa Kỳ trong việc giải quyết vấn đề kiểm soát phương tiện truyền thông xã hội.

Cô nói: "Bất kỳ giải pháp nào có quy mô áp dụng trên toàn Liên minh châu Âu cũng sẽ có khả năng khởi động một số biện pháp can thiệp đó ở các khu vực khác trên thế giới. Có một cơ hội thực sự ở đây, vì nếu Châu Âu có thể thực hiện đúng Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số, thì điều đó thực sự có thể cung cấp một nền tảng mạng xã hội an toàn hơn cho mọi người ở nhiều nơi".