Nhà thơ Mỹ Kevin Bowen nhận giải Phan Châu Trinh

Thấy mình ở Việt Nam

Ngồi trong nhà nhìn ra màu xanh khu vườn giữa một làng cổ, Kevin Bowen nói mỗi chuyến sang Việt Nam của ông là một kỷ niệm quý, là từng đoạn trong một chuyến đi dài mà ông, một người Mỹ gốc Ireland đã dường như gặp lại nguồn gốc của mình ở một xứ nóng ẩm.

Nhà thơ Kevin Bowen với những thi sĩ làng Chùa.

 "Hai dân tộc Ireland và VN rất giống nhau ở sự hoà mình với thiên nhiên của họ. Những người nông dân, các nhà thơ, những ngư dân, những người phụ nữ… luôn gắn với thiên nhiên. Và với họ, nông thôn là một bài thơ lớn, một nền nghệ thuật lớn. Mọi người đến đều được chia sẻ và hưởng thụ nền văn hoá nghệ thuật ấy"- Kevin nói.

Giống như lời nhận định của mình, Kevin đã hoà mình, tiếp nhận dòng chảy ấy như những thôi thúc cho ý tưởng sáng tạo của mình.

Trong tập thơ "Khúc hát thành Cổ Loa" của ông do NXB Hội Nhà văn ấn hành, vừa ra mắt tối 22.3 tại Hà Nội bên cạnh dòng hồi tưởng không ngừng về chiến tranh, những cái chết, những hoà đồng của người hai bên chiến tuyến khi chiến tranh đã lùi xa, luôn lấp lánh những dấu hiệu văn hoá của xứ sở tràn ngập giai điệu này.

Tôi nghĩ về đời sống của người VN, muốn đi sâu vào để hiểu tâm hồn người VN. Từ đó mà tôi cũng sẽ hiểu con người nhân loại chung trong con người tôi.

Nhà thơ Kevin Bowen

Ông nhìn thấy chú Cuội đang trông xuống cánh đồng làng mình ở Thái Bình, thấy những người bắt ốc ở thành Cổ Loa xưa đang trở lại, thấy bàn chân của nhà sư cùng con đường mòn biến mất trong làn nước lúa xanh, thấy rung lên những âm hưởng xa xôi qua tiếng hát cải lương ở Sông Bé, qua tiếng hát quan họ…

Và ông đã thực sự lắng nghe rất nhiều về đời sống VN. Trong tập thơ, có những lời đề tặng, cho những người bạn, những người đã gặp: Nguyễn Quang Sáng, Nguyễn Duy, Vũ Giáng Hương, Vũ Tú Nam, những công nhân tật nguyền… và cả người chắc chắn ông chưa từng đối diện, như bài thơ "Danh tiếng", ông đề: "Cho Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh".

Từ đó để nhận ra, những nỗ lực hàn gắn vết thương quá khứ, tăng cường đối thoại, giao lưu và hợp tác mà Kevin miệt mài lâu nay, không thuần tuý bắt nguồn từ những ám ảnh bom đạn, từ ý thức phản chiến, mà chúng được bao hàm trong niềm phấn chấn được đến, lắng đọng và đang từng ngày hiểu một nền văn hoá.

Gặp làng hiểu người

Hôm kia, ông về làng Chùa (ngôi làng được mệnh danh “làng thơ” thuộc xã Sơn Công, huyện Ứng Hòa, Hà Nội) để cùng sống một buổi trưa trước ban thờ phơ phất khói hương, để uống trà mạn, ăn cơm bằng đũa, nghe hát dân ca và ra đình làng chơi, ngắm hai con voi chiến đắp nổi trước cổng với một liên tưởng về Hai Bà Trưng, về những con voi thồ đạn dược ở Buôn Ma Thuột mà ông từng biết.

Nhìn ông lững thững bước với vợ và con gái (cùng theo ông sang VN lần này), đôi mắt cười lấp lánh khi nắm tay các "thi sĩ làng" bất chợt gặp trên đường, sẽ thấy một tinh thần cởi mở và hoà đồng đang lan toả.

Dường như ông cũng muốn cùng vợ con cảm nhận thêm về một ngôi làng Việt mà nỗi ám ảnh về nó đã được người anh em Nguyễn Quang Thiều mang theo trong những bài thơ đi sang Mỹ và đến nhiều nơi trên thế giới. Trong gian bếp, Nguyễn Quang Thiều nói với Kevin về đĩa thịt gà luộc như một trong những món phổ biến và có tính bắt buộc vào mỗi dịp Tết nhất, giỗ Chạp hay nhà có khách...

Chiều mai (24.3), Kevin Bowen - nhà thơ, GS văn chương của Trường ĐH Masachusetts, Boston (Mỹ), sẽ nhận giải thưởng Phan Châu Trinh tại TP.HCM cho những đóng góp trong việc truyền bá văn học, văn hoá VN vào Mỹ.

Sau chuyến đi này, trở lại Mỹ, ông đang ấp ủ kế hoạch sẽ tổ chức dịch và giới thiệu một tập thơ của những người làng Chùa sang Mỹ, như ông đã từng biên tập và giới thiệu nhiều tập thơ, văn khác của các tác giả VN.

Những câu nói dung dị từ một ngôi làng xa xôi, bàng bạc nắng ven bờ sông Đáy có lẽ đã tạo một sức hút nhất định với Kevin: "Thơ không làm ra lúa vàng gạo trắng, nhưng làm ra giấc mơ cho người gieo trồng!", "Thơ ca là ngũ cốc trên cánh đồng người"…, và có thể sẽ gợi ít nhiều hứng thú cho những người khác khi đọc chúng.

Hoàng Thi