Nhiều nông sản tỷ đô gặp khó trong xuất khẩu đầu năm 2019

Lượng tăng nhưng giá giảm

Báo cáo của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho thấy, trong số các mặt hàng nông sản, lúa gạo đang chịu sự biến động lớn nhất từ thị trường. Theo thống kê, khối lượng gạo xuất khẩu tháng 2 ước đạt 399.000 tấn với giá trị đạt 169 triệu USD, đưa khối lượng xuất khẩu gạo 2 tháng đầu năm 2019 ước đạt 837.000 tấn và 364 triệu USD, tăng 1,1% về khối lượng nhưng giảm 10,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.

Đáng chú ý, giá gạo xuất khẩu bình quân tháng 1 đạt 446USD/tấn, giảm 8,2% so với cùng kỳ năm 2018. Đây chính là nguyên nhân khiến giá lúa tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) giảm.

 Xuất khẩu gạo chưa thể cải thiện trong tháng 3.2019. ảnh tư liệu

Theo ông Nguyễn Quốc Toản - Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, một trong những lý do khiến giá lúa giảm là sau tết, các doanh nghiệp, hệ thống thương lái chưa vào cuộc thu mua lúa mạnh mẽ. Trong khi đó, thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam là Trung Quốc xuất hiện thách thức mới, còn các thị trường truyền thống như Philipines, Indonesia đều đã nhập khẩu nhiều trong năm ngoái và hiện chưa có nhu cầu nhập khẩu thêm.

Trong khi đó, mặt hàng cà phê, tiêu cũng đang chịu áp lực giảm giá do nguồn cung trên thị trường đang lớn. Ông Nguyễn Trung Kiên - Trưởng bộ môn nghiên cứu thị trường và ngành hàng, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn nhận định, nhiều mặt hàng cây công nghiệp đang trong xu hướng giảm giá của toàn cầu do nguồn cung tăng.

Đơn cử như mặt hàng cà phê, do các nước như Colombia, Brazil đẩy mạnh chương trình tái canh nên sản lượng cà phê đều tăng gấp rưỡi, gấp đôi. Ngoài ra, hiện tượng bán khống của giới đầu cơ tác động cũng khiến giá cà phê giảm mạnh. Xuất khẩu cà phê tháng 2 ước đạt 143.000 tấn với giá trị đạt 285 triệu USD, đưa khối lượng xuất khẩu cà phê 2 tháng đầu năm 2019 đạt 326.000 tấn và 610 triệu USD, giảm 7,5% về khối lượng và giảm 10,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.

Tương tự, giá tiêu được dự báo nhiều khả năng chỉ còn khoảng 40.000 đồng/kg, do nguồn cung hồ tiêu toàn cầu tiếp tục được bổ sung.

Hóa giải thách thức bằng chất lượng

Ông Nguyễn Quốc Toản dự báo, xuất khẩu nông sản năm 2019 sẽ đối mặt với nhiều khó khăn do những biến động của thị trường và sự thay đổi chính sách nhập khẩu của các nước. Trong đó, xuất khẩu gạo sẽ tiếp tục gặp khó khăn do các thị trường lớn của Việt Nam như Philippines và Indonesia chưa có kế hoạch nhập khẩu năm 2019.

Do đó, các doanh nghiệp cần tăng cường tìm kiếm cơ hội xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và một số thị trường khác ở khu vực châu Phi. Đó là chưa kể việc Trung Quốc thay đổi chính sách nhập khẩu gạo, đồng thời sẽ rà soát lại năng lực của 22 doanh nghiệp Việt được phép xuất khẩu gạo sang thị trường này.

“Rõ ràng cần có sự chuyển đổi mạnh mẽ trong tư duy trồng lúa khi nhiều quốc gia khác như Ấn Độ, Campuchia, 

Myanmar đang có tham vọng mở rộng diện tích, đẩy mạnh xuất khẩu. Nguồn cung có xu hướng tăng nên chúng ta phải xem xét điều chỉnh diện tích trồng lúa. Theo đó, khu vực giảm diện tích lúa là những nơi bị nhiễm mặn, vùng cao, ven đô” - ông Toản nói.

Theo ông Toản, trong bối cảnh khó khăn và đầy biến động của thị trường, các doanh nghiệp và nông dân cần nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo rõ truy xuất nguồn gốc, đáp ứng được các yêu cầu của thị trường nhập khẩu.

Đối với mặt hàng thủy sản, để tận dụng lợi thế ưu đãi từ Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), xuất khẩu tôm và cá tra sẽ có nhiều ưu đãi về thuế, cần tuyên truyền và cập nhật thông tin cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Với mặt hàng gỗ và các sản phẩm từ gỗ, Chính phủ cần đẩy nhanh việc xây dựng các nghị định về định nghĩa gỗ hợp pháp, hệ thống đảm bảo tính hợp pháp của gỗ.

Riêng mặt hàng rau quả, dự báo thời gian tới sẽ có nhiều khởi sắc khi Mỹ vừa cấp phép nhập khẩu cho trái xoài tươi của Việt Nam - loại trái cây thứ 6 được xuất khẩu vào thị trường này (sau thanh long, nhãn, chôm chôm, vải thiều và vú sữa).

Đặc biệt, với việc Công ty CP Đồng Giao sẽ ra mắt Nhà máy Chế biến rau quả tại Gia Lai vào cuối quý I và Nafoods khánh thành Nhà máy chế biến tại Sơn La dự kiến vào tháng 4, giá trị gia tăng của ngành chế biến, xuất khẩu trái cây sẽ còn lớn hơn nữa.