Những “hạt giống” nông sản sạch

Mãn khoá học IPM từ năm 1996, trở về nhà ông trồng thử nghiệm 0,3ha vụ đông xuân, không sử dụng thuốc trừ sâu, rầy mà chỉ phun thuốc dưỡng và bón phân cân đối, năng suất đạt 5 tấn/ha, tương đương với những người xung quanh nhưng chi phí thấp hơn khoảng 40%. Theo ông Năm, một vụ lúa có ít nhất ba loại sâu là bọ trĩ, sâu cuốn lá và rầy nâu. Cách phòng tránh rầy nâu là tháo nước trên ruộng ra để rầy con bám vào gốc lúa gần mặt đất, khi rầy sinh sản bám vào cây lúa đến khi thân cây lúa chuyển sang màu xám hồng là trứng sắp nở. Lúc này cho nước vào ngập khoảng nửa thân lúa khoảng năm ngày thì trứng bị thối, giảm thiệt hại khoảng 70%.

Gần 20 năm, ông Năm trồng lúa theo hướng “nương theo” thiên địch để có gạo ngon. “Thiên địch là bạn, vậy phải biết bạn là con nào để bảo vệ chứ phun xịt ào ào thì địch cũng chết mà ta cũng chết”, ông nói.

Bước sang tuổi 50, ông thú thiệt trồng Basmati để ăn thôi chứ trồng nhiều không biết bán cho ai!

“Mình không dám ăn thì bán ra là thất đức”

Phó trưởng phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện An Phú, ông Phạm Văn Tâm, công nhận trồng lúa kiểu nương theo thiên địch, hạn chế tối đa sử dụng nông dược như ông Năm, phải “cao tay ấn” mới làm được, vì người bình thường hễ thấy sâu là phun xịt vì sợ thất bại. “Càng sợ thất bại, phun xịt cho dữ thì càng thua vì chi phí cao, chất lượng không thể tốt hơn được, còn thiên địch chết hết ráo”, ông Năm khuyên những láng giềng của mình.

Giá xuống quá thấp (4.700 – 4.750 đồng/kg), ông Năm không sợ lỗ vì chi phí thấp. Hiện nay đã có trên 100 hộ trồng 400ha lúa theo kiểu ông Năm và có thể sẽ tăng gấp đôi trong năm tới. Dù giá bán chỉ chênh lệch từ 50 – 100 đồng/kg so lúa thường, nhưng nhiều người nhận ra rằng nếu xài thuốc tới mức bản thân mình không dám ăn thì bán ra là thất đức.

Ông Năm tránh được cảnh bấp bênh nhờ chia 6,5ha đất thành nơi trồng lúa, bắp, đậu phộng, đậu xanh… để bù đắp những khoản thu từ trồng lúa quá bấp bênh. Năm ngoái, ông thu lãi từ trồng lúa trên 400 triệu đồng sau khi ông tham gia chương trình cánh đồng lớn của AGPPS, chưa kể nguồn thu từ trồng màu hơn 50 triệu đồng. Khéo để dành, ông Năm sắm máy gặt đập liên hợp, máy xới, trục để chủ động gieo trồng, thu nhập ổn định hơn. Riêng việc trồng Basmati, ông vẫn là người tự sản tự tiêu loại gạo có giá bán trên 1.000 USD/tấn.

Cách tách khỏi… “giá bèo”

An Phú còn có mô hình trồng dưa lưới theo công nghệ Israel, áp dụng cách trồng trong nhà lưới, hệ thống tưới nhỏ giọt của công ty CP nông nghiệp công nghệ cao An Phú (huyện An Phú) có sức thuyết phục nông dân chuyển hướng. Trồng thử 1.000m2, sau 75 ngày thu hoạch trên 3,6 tấn, công ty Vuông Tròn ở TP.HCM bao tiêu hết với giá 30.000 đồng/kg (loại trên 2kg/trái) và 25.000 đồng (loại dưới 2kg/trái). Một công dưa đạt giá trị gần 100 triệu đồng, lãi gần 60 triệu đồng, còn gì thuyết phục bằng.

Ông Nguyễn Minh Bửu, phụ trách kỹ thuật công ty CP nông nghiệp công nghệ cao An Phú, cho biết chi phí đầu tư 550 triệu đồng/1.000m2. Nhưng ngay vụ đầu có lãi, đã có nhà đầu tư từ nơi khác đến học cách trồng, chấp nhận học phí chuyển giao công nghệ từ 20 – 30 triệu đồng.

An Phú là nơi có diện tích nhà lưới trồng rau, trái khác biệt nhiều nhất so các nơi khác trong tỉnh An Giang, nhưng cũng chỉ khoảng 1,9ha, chính quyền kỳ vọng đến năm 2020 có trên 10% diện tích ứng dụng công nghệ cao, và đến năm 2030 đạt 30% diện tích triển khai thực hiện trên 5/8 nhóm sản phẩm nông nghiệp: lúa – gạo; rau màu; nấm ăn, nấm dược liệu và thuỷ sản, năng suất, chất lượng tăng giá trị trên đơn vị diện tích ứng dụng công nghệ cao từ 30 – 35% so với thời điểm năm 2012 (thời điểm UBND tỉnh An Giang quyết chịnh chi 300 tỉ đồng thúc đẩy nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tới năm 2015).

Hiện nay, công ty Vuông Tròn bao tiêu sản phẩm dưa lưới; công ty Ecofam tiêu thụ sản phẩm bắp lai, với diện tích từ 1.500 – 2.000ha; cùng với tám công ty khác nhắm tới sản phẩm sạch ở An Giang. Sự khác biệt đã tách nhóm sản phảm này ra khỏi danh sách hàng hoá bị mặc cả với giá bèo. Nhưng nhịp độ đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao chưa ào ạt, vì chi phí lớn và nhà đầu tư đo lường dung lượng thị trường để mở rộng. Sự công bằng giữa hàng sạch và sản phẩm không thể xác định an toàn trên thị trường cũng ảnh hưởng nhịp độ đầu tư.