Lãng phí các công trình cấp nước miền núi ở Gia Lai

Bài 1: Xây dựng nhiều, hiệu quả ít

Xây xong rồi “trùm mền”

Chúng tôi đã thực hiện một chuyến khảo sát các công trình cấp nước sạch ở nhiều địa bàn theo sự phản ánh của người dân. Đầu tiên phải kể đến công trình giếng khoan có bồn cấp nước ở làng Pan, xã Dun, huyện Chư Sê được đầu tư xây dựng từ năm 2011, cấp nước có dung tích 4.000 lít, công suất thiết kế cho 155 hộ sử dụng.

Thế nhưng theo chị Siu Thil thì chỉ có 29 hộ được lắp đặt ống dẫn nước vào tận nhà và 5 hộ “ăn theo”. Nhiều khi thiếu nước, máy bơm phải chạy suốt nên nhanh hỏng. Mới đây, các hộ phải góp 60.000 đồng/hộ để sửa máy…

Còn công trình cấp nước ở buôn Hliếp, xã Ia Sao, thị xã Ayunpa thì ngược lại. Có công suất thiết kế cấp nước cho 250 hộ nhưng hiện tại công trình phải đáp ứng nhu cầu của 350 hộ, do đó không đủ nước cấp cho các hộ ở khu vực cao, cuối nguồn…


Bên cạnh những công trình cấp nước sử dụng kém hiệu quả do thiết kế, khảo sát, hay công tác quản lý lỏng lẻo, còn hàng loạt công trình nước sạch xây dựng xong rồi “đắp chiếu”. Xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa có 2 công trình cung cấp nước cho 4 thôn đồng bào dân tộc thiểu số được xây dựng năm 2006.

Trong đó, đài cấp nước ở buôn Phu Ama Nher 1 đưa vào sử dụng chưa được bao lâu thì để không vì không đủ nước. Năm 2012, xã Ia Rtô được cấp kinh phí 320 triệu đồng để khoan lại giếng nhưng lại gặp nhiều vấn đề nảy sinh. Trạm đã dừng hoạt động hơn năm nay và vẫn đang nợ hơn 13 triệu đồng tiền điện. Hiện 444 hộ dân phải dùng nước sông Ba hoặc dùng nhờ các hộ có giếng khoan…

Đặc biệt, công trình giếng khoan tại buôn Sai, xã Chư Ngọc, huyện Krông Pa, một trong những công trình nước sạch được đầu tư lớn nhất trên địa bàn tỉnh với hơn 2,7 tỷ đồng, lại được thiết kế ở ngoài đồng, xa khu dân cư, nước thì có váng vàng, có mùi hôi nên đến nay vẫn không thể sử dụng.

Đáng chú ý là trong số 154 công trình bơm dẫn (giếng khoan) do các huyện, thị xã, thành phố đầu tư thì có đến 54 công trình không hoạt động, chiếm tỷ lệ 35%.

Lãng phí tiền tỷ

Trong vòng 3 năm từ 2010 – 2012, tỉnh Gia Lai đã có 240 công trình nước sạch được đầu tư xây dựng với kinh phí gần 100 tỷ đồng. Thế nhưng trên thực tế, theo giám sát của Ban Dân tộc tỉnh Gia Lai, có đến 180 công trình hoạt động không bền vững, chiếm tỷ lệ 75%.

Nguyên nhân các công trình kém hiệu quả được chỉ ra là do công tác khảo sát, thiết kế và lập dự án chưa phù hợp với đặc điểm địa hình, địa chất và nguồn nước nên chất lượng nước không đảm bảo; không đủ nước cung cấp theo thiết kế...

Từ năm 1999 đến nay, tỉnh Gia Lai đã xuất ngân sách gần 246 tỷ đồng để xây dựng 1.742 công trình nước sạch, bao gồm: Công trình cấp nước bơm dẫn (giếng khoan), công trình cấp nước tự chảy, giếng đào và giọt nước.

Trong đó có 137 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn do Trung tâm Nước sinh hoạt và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Gia Lai làm chủ đầu tư với kinh phí hơn 115,9 tỷ đồng; số còn lại 1.605 công trình là do các huyện, thị xã, thành phố làm chủ đầu tư với tổng kinh phí trên 130,9 tỷ đồng.

Nhưng theo ông Nguyễn Kim Đại- Phó Giám đốc Sở Xây dựng Gia Lai (trong đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh này) thì có đến 73/137 công trình (trên 53,2%) do Trung tâm Nước sinh hoạt tỉnh làm chủ đầu tư, hoạt động kém hiệu quả, đang xuống cấp và không hoạt động. “Có 170/1.605 công trình (chiếm 44,3%) là do huyện, thị xã, thành phố làm chủ đầu tư hoạt động kém hiệu quả hoặc không hoạt động, khiến người dân thiếu nước sinh hoạt trầm trọng”- ông Đại cho hay.