Ngày Quốc tế bảo vệ tầng ô – dôn 2023: Khôi phục tầng ô – dôn và giảm thiểu biến đổi khí hậu

Loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô - dôn, giảm thiểu biến đổi khí hậu

Sáng 15/9, tại Hà Nội, Cục Biến đổi khí hậu - Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức Hội thảo tham vấn dự thảo "Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô – dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát; kết quả khảo sát, đánh giá việc thực hiện quy định pháp luật về bảo vệ tầng ô – dôn.

Theo ông Nguyễn Tuấn Quang – Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô – dôn được phê chuẩn năm 1987, hiện có 198 quốc gia tham gia. Với kết quả đã đạt được trong bảo vệ môi trường và tầng ô – dôn có thể nói đây là thỏa thuận môi trường đa phương thành công nhất từ trước tới nay.

Năm 1997, Đại hội đồng Liên Hợp quốc đã quyết định lấy ngày 16/9 hàng năm là "Ngày Quốc tế bảo vệ tầng ô – dôn" nhằm tăng cường hiểu biết về Nghị định thư Montreal, nâng cao nhận thức và truyền tải các thông điệp về bảo vệ tầng ô – dôn tới các cấp, ngành, cộng đồng và toàn xã hội.

Năm nay, chủ đề Ngày Quốc tế bảo vệ tầng ô – dôn là "Nghị định thư Montreal: Khôi phục tầng ô – dôn và giảm thiểu biến đổi khí hậu", thể hiện sự cần thiết phải hành động trên cơ sở phối hợp, xây dựng quan hệ và phát triển hợp tác toàn cầu để giải quyết các thách thức về biến đổi khí hậu và chung tay phục hồi tầng ô – dôn.

Việt Nam là quốc gia thành viên của Nghị định thư Montreal từ năm 1994 và phê duyệt Bản sửa đổi, bổ sung Kigali thuộc Nghị định thư Montreal năm 2019. Để nội luật hóa các Điều ước quốc tế về bảo vệ tầng ô – dôn năm 2020 Luật Bảo vệ môi trường được Quốc hội ban hành. Theo đó, đã quy định rõ các nội dung bảo vệ tầng ô – dôn tại Điều 92.

Ngày 7/1/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính đã quy định về bảo vệ tầng ô – dôn. Lộ trình quản lý loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô – dôn (CFC, Halon, CTC, HCFC, Methyl Bromide), chất gây hiệu ứng nhà kính (HFC).

Theo đó, loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon, CTC; hạn chế nhập khẩu các chất Methyl bromide; giai đoạn 2020 – 2025 loạt trừ 35% mức thiêu thụ cơ sở các chất HCFC, lượng hạn ngạch nhập khẩu các chất HCFC áp dụng cho Việt Nam chỉ còn 2.600 tấn, dự kiến sẽ giảm dần trong giai đoạn sau đó, cho đến khi chấm dứt nhập khẩu hoàn toàn các chất HCFC vào năm 2040.

Thực hiện theo lộ trình loại trừ các chất HFC nhằm mục tiêu không gia tăng lượng tiêu thụ HFC giai đoạn 2024- 2028 và giảm dần tiến tới loại trừ 80% lượng tiêu thụ các chất HFC vào năm 2045.

Cũng theo ông Quang, để thực hiện hiệu quả việc quản lý loại trừ các chất được kiểm soát đồng thời thực hiện quy định tại Điều 27 Nghị định số 06/2022/NĐ-CP, Bộ TN&MT đã giao Cục Biến đổi khí hậu chủ trì xây dựng "Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô – dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát" để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành trong Quý IV năm 2023.

Kế hoạch được triển khai thực hiện sẽ góp phần thực thi hiệu quả các nội dung về bảo vệ tầng ô – dôn quy định tại Luật Bảo vệ môi trường; thể hiện nỗ lực của Việt Nam trong thực hiện các cam kết quốc tế về bảo vệ tầng ô – dôn, đóng góp vào mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Đạt được nhiều kết quả quan trọng

Theo Cục Biến đổi khí hậu, để thực hiện mục tiêu chung theo Nghị định thư Montreal, cần có sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế, hợp tác chặt chẽ giữa các chính phủ, giữa các bộ, ngành, địa phương và đặc biệt là sự tham gia thực hiện của doanh nghiệp.

Việt Nam đã chủ động và tích cực thực hiện các điều ước, thỏa thuận đã tham gia, ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết và nội luật hóa các cam kết quốc tế để nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về biến đổi khí hậu, bảo vệ tầng ô-dôn. Bước đầu đã đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Theo đó, đã xây dựng và ban hành các khung chính sách, pháp luật về bảo vệ tầng ô-dôn. Cụ thể, nội dung về bảo vệ tầng ô-dôn được quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật; Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 07/01/2022 của Chính phủ quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn đã quy định lộ trình quản lý, loại trừ các chất theo trách nhiệm và nghĩa vụ của Việt Nam thực hiện Nghị định thư Montreal; trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến các chất được kiểm soát; quy định nguyên tắc quản lý và trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong quản lý các chất được kiểm soát.

Hay như Thông tư số 01/2022/TT-BTNMT ngày 07/01/2022 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết thi hành Luật Bảo vệ môi trường về ứng phó với biến đổi khí hậu, trong đó đã quy định chi tiết danh mục, hướng dẫn sử dụng, thu gom, vận chuyển, tái chế, tái sử dụng và xử lý các chất được kiểm soát bởi Nghị định thư Montreal. 

Ngày 07/7/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường bao gồm các điều quy định về mức phạt áp dụng đối với các hành vi vi phạm về sử dụng các chất được kiểm soát tại các Điều 45, 46.

Thời gian qua, Cục Biến đổi khí hậu đã phối hợp với Cục Điều tra chống buôn lậu thuộc Tổng cục Hải quan và các đơn vị chức năng trực thuộc tổ chức nhiều cuộc hội thảo phổ biến quy định quản lý và việc kiểm soát xuất, nhập khẩu các chất làm suy giảm tầng ô-dôn theo Nghị định thư Montreal cho hơn cán bộ hải quan tại các vùng, miền trong cả nước.

Dự kiến đến hết năm 2023 sẽ tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho 330 cán bộ hải quan tại các vùng, miền trên cả nước. 

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước cần tăng cường phối hợp liên ngành trong kiểm tra, giám sát thực thi pháp luật; tăng cường kiểm soát xuất nhập khẩu và sử dụng các chất được kiểm soát; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ không sử dụng các chất theo lộ trình kiểm soát; triển khai các chương trình tăng cường năng lực, đào tạo nâng cao tay nghề cho cán bộ kỹ thuật trong lĩnh vực dịch vụ bảo dưỡng sửa chữa thiết bị lạnh và điều hòa không khí; đào tạo, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề cho đội ngũ kỹ thuật viên…

Công tác đào tạo nguồn nhân lực, trên cơ sở Bản ghi nhớ hợp tác đã ký kết tháng 10 năm 2021, Cục Biến đổi khí hậu phối hợp với Hội Khoa học kỹ thuật Lạnh và Điều hòa không khí, Viện khoa học công nghệ Nhiệt - Lạnh triển khai hoạt động đào tạo giảng viên nguồn, tập huấn dành cho cán bộ kỹ thuật đến từ các trường cao đẳng, trung cấp nghề và các cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị lạnh trên cả nước.

Kết thúc chương trình đã đạt được mục tiêu đề ra: tổ chức đào tạo giảng viên nguồn cho gần 188 giảng viên đến từ các trường cao đẳng, trung cấp nghề; tập huấn cho 3.068 kỹ thuật viên từ các cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng trên cả nước. 

Dự kiến đến hết 2023, trang bị tổng số 300 bộ đồ nghề sửa chữa cho 300 cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng điều hoà không khí và 110 bộ đồ nghề giảng dạy cho 110 trường cao đẳng, trung cấp nghề đào tạo về lĩnh vực sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị lạnh và điều hoà không khí; 20 bộ thiết bị đo dò gas cho các doanh nghiệp sử dụng thiết bị lạnh công nghiệp để các doanh nghiệp thực hiện quản lý rò rỉ HCFC-22 trong quá trình sản xuất.

Cũng theo Cục Biến đổi khí hậu, đơn vị đã hỗ trợ nhiều doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi công nghệ không sử dụng các chất làm suy giảm tầng ô-dôn. Sau hơn 4 năm triển khai, đã hỗ trợ 10 doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi công nghệ không sử dụng các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, trong đó có 6/10 tiểu dự án đã hoàn thành và đi vào hoạt động.

Điển hình trong các lĩnh vực gồm: Sản xuất thiết bị lạnh (Công ty Phương Nam, Công ty SAREE); Sản xuất xốp (Công ty Yantai Moon, Công ty SAREE, Trần Hữu Đức, Công ty Đa Linh, Tân Á Hưng Yên); Sản xuất điều hòa không khí (Công ty Nagakawa và Hòa Phát); Thiết lập trạm trộn hệ nước (Công ty Vật liệu xanh).

Triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ công tác quản lý nhà nước như xây dựng tiêu chuẩn đánh giá năng lực và chứng nhận kỹ thuật viên lĩnh vực dịch vụ bảo dưỡng điều hòa không khí, tiêu chuẩn quốc gia về sử dụng các chất trợ nở có tính cháy trong sản xuất xốp, tiêu chuẩn sử dụng môi chất lạnh có tính cháy trong sản xuất điều hòa không khí treo tường, và tài liệu kỹ thuật hướng dẫn chuyển đổi công nghệ loại trừ HCFC-22, xác minh số liệu tiêu thụ HCFC các năm từ 2019 đến 2023… và thiết lập cơ sở dữ liệu hoạt động đào tạo và tăng cường năng lực thực thi Nghị định thư Montreal.