Quá dễ dãi trong phê duyệt dự án

Trên là chia sẻ của Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) Trần Viết Ngãi với PV NTNN quanh câu chuyện về phát triển thuỷ điện.

Một dự án thủy điện nhỏ tại khu vực Tây Nguyên. Ảnh: N.T

Thưa ông, liên quan tới câu chuyện vỡ hầm dẫn dòng Thuỷ điện Sông Bung 2 (thuộc Tổng Công ty Phát điện 2 - EVNGENCO 2) vừa qua, dư luận cho rằng chủ đầu tư là Tổng Công ty Phát điện 2 “tự ý” tích nước quá sớm dẫn tới sự việc đáng tiếc trên, quan điểm của ông như thế nào?

- Thuỷ điện Sông Bung 2 không tích nước trước thì cũng tích nước sau và mực nước cũng chưa thể đạt cao trình ngay. Tuy nhiên, một khi chủ đầu tư tích nước thì phải đảm bảo đủ tất cả điều kiện. Đây là công trình quốc gia, tôi tin chủ đầu tư đã kiểm tra, tính toán kỹ các điều kiện trước khi tích nước. Điều quan trọng là tích nước thì phải có hầm dẫn dòng và hầm dẫn dòng không được bục vì nếu vỡ hầm dẫn dòng thì hậu quả với hạ du là khôn lường.

Với những công trình như Thuỷ điện Sông Bung 2, tích nước là “việc” của chủ đầu tư (Tổng Công ty Phát điện 2 - PV). Tuy nhiên, thông thường chủ đầu tư không mất gì một “lời nói” cả. Cụ thể là chủ đầu tư cần thông báo cho chính quyền địa phương để cùng phối hợp. Và sự thực là ngày 18.7, Tổng Công ty Phát điện 2 đã có công văn 979/BC-ASB2 về việc xin phép tích nước hồ chứa từ ngày 20.8.2016 sau khi đã hoàn thành hầm dẫn dòng thi công, cửa lấy nước, đập dâng và đập tràn cũng như đã tính toán lưu lượng dòng chảy tối đa… Rồi ngày 24.8, Ban quản lý Dự án Thuỷ điện Sông Bung 2 (thuộc Tổng Công ty Phát điện 2) cũng đã có văn bản số 1222 gửi các huyện Nam Giang, Tây Giang cùng các xã liên quan thuộc 2 huyện này thông báo về việc chặn cống dẫn dòng tích nước hồ chứa thuỷ điện từ ngày 25.8. Sau đó, tỉnh Quảng Nam cũng đã có văn bản số 4036 thống nhất chủ trương cho phép tích nước hồ chứa Thuỷ điện Sông Bung 2.

Như vậy, có thể nói về việc tích nước, phía chủ đầu tư đã tuân thủ. Còn việc xảy ra sự cố vỡ hầm dẫn dòng thì các cơ quan chức năng đã vào cuộc, chúng ta nên chờ kết luận sau.

Thuỷ điện Sông Bung 2 là thuỷ điện lớn, thế nhưng, với những dự án thuỷ điện nhỏ hơn tại các địa phương thì tiêu chí để phê duyệt, triển khai là gì, thưa ông?

- Với các dự án thủy điện có công suất chỉ vài MW thì các địa phương có thẩm quyền phê duyệt, quy hoạch. Để được phê duyệt dự án phải đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội, tiêu chuẩn kỹ thuật, mức độ tác động đến môi trường… Nhưng lâu nay, tôi biết tâm lý lãnh đạo một số địa phương là muốn tăng tỷ trọng công nghiệp của tỉnh lên nên rất dễ dãi trong việc phê duyệt cũng như đưa vào quy hoạch các dự án thủy điện nhỏ nên dẫn tới bất cập.

Vậy theo ông, đâu là bất cập lớn nhất?

- Tôi vẫn tin hầu hết các dự án đã triển khai và đi vào hoạt động là có hiệu quả. Do vậy, theo tôi, với những dự án có hiệu quả kinh tế - xã hội cao, khả thi thì cơ quan chức năng khuyến khích cho triển khai. Còn với những dự án “vẽ vời” trên giấy làm ảnh hưởng tới môi trường thì nên dẹp bỏ. Chúng ta cũng phải thừa nhận, có cả một giai đoạn dài chúng ta “nhà nhà, doanh nghiệp làm thuỷ điện” và cứ mặc định rằng “đại gia là phải làm thuỷ điện” nên nhiều chủ đầu tư “tay ngang” làm thuỷ điện khiến cho thuỷ điện phát triển một cách vô trật trự, không có kỷ cương, vô nguyên tắc kéo theo nhiều hệ luỵ về môi trường- nạn phá rừng, khai thác khoáng sản...

Vậy tóm lại, theo ông nên hay không nên khuyến khích phát triển thuỷ điện?

- Tôi đã nói rồi, đây là tài nguyên, chúng ta phải khuyến khích phát triển những dự án thuỷ điện có hiệu quả để giảm áp lực cung ứng điện - yếu tố đầu vào của sản xuất. Cái lợi có thể trông thấy rõ của việc xây thuỷ điện là chi phí thấp hơn nhiều so với điện gió và điện mặt trời. Với những dự án thuỷ điện kém hiệu quả, gây hại cho môi trường thì chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước, Chính phủ và địa phương.

Xin cảm ơn ông!